Ხელფასი წელიწადში თოთხმეტჯერ?

Განვითარებულ ქვეყნებში, სადაც სახელმწიფო ადამიანის სოციალურ უფლებებს იცავს, საინტერესო კანონებია მიღებული, როგორიცაა თუნდაც მინიმალური ხელფასის ზღვარი (რომელიც განსაზღვრავს, დასაქმებულს საათობრივად რამდენი უნდა ჰქონდეს ანაზღაურება, რათა მან ღირსეულად იცხოვროს) ან მეცამეტე და სულაც, მეთოთხმეტე ხელფასი. Წარმოვიდგინოთ, რომ მივედით საშუალო სტატისტიკურ ქართველ ბიზნესმენთან და ვეუბნებით, რომ კარგი იქნებოდა, თავისი თანამშრომლებისთვის მეცამეტე და მეთოთხმეტე ხელფასი გადაეხადა. Ქართველი ბიზნესმენის პასუხი სავარაუდოდ ასე გაიჟღერებდა:

• “Წელიწადში რამდენი თვეა?”
• “Თორმეტი,” – ვპასუხობთ ჩვენ.
• “Აბა თოთხმეტი ხელფასი საიდან დაგიხატოთ, თქვეჩემის თვრამეტიანებო?” – თავაზიანად გვიღიმის ქართველი კაპიტალისტი. (კიდევ სხვა ალუზიების მოტანაც შეიძლებოდა, მაგალითად ფილმიდან “უძინართა მზე” და იქ გაჟღერებული რიცხვები, მაგრამ დღეს მხოლოდ ერთი მაგალითით დავკმაყოფილდეთ.)

Საქმე იმაშია, რომ ქართველი დამსაქმებლები ძალიან ბევრს წუწუნებენ, აქაოდა მუშახელის სიმცირეს ვგრძნობთ ქვეყანაშიო. Ამ თემასთან დაკავშირებით ბევრი გამოხმაურებაც იყო, რომ დასაქმებულებს საკმარისად არ უხდიან და ა.შ. ბევრ ქვეყანაში სახელმწიფომ კომპანიები დაავალდებულა, დასაქმებულებზე, მათი შრომისუნარიანობის ამაღლებაზე და მოტივაციაზე ეზრუნა და გადაეხადათ მეცამეტე, მეთოთხმეტე ხელფასი. Რა თქმა უნდა, არცერთ კომპანიას არ გახარებია ზედმეტი ხარჯები, მაგრამ როცა სახელმწიფო თავის სიმაღლეზე დგას, ადამიანებს ცხოვრების უკეთესი პირობები ექმნებათ. Საქართველოშიც რომ მსგავსი სოციალური თანასწორობის დრო დადგეს, საჭიროა საათობრივი მინიმალური ანაზღაურება, რომელიც შესაბამისობაში იქნება ქართულ რეალობასთან, ხარჯებთან და ფასებთან. Დამსაქმებლებმა უნდა აანაზღაურონ კვირაში 40 საათს ზემოთ ნამუშევარი ყოველი საათის შრომა (ზოგ კომპანიაში სრულ განაკვეთად კვირაში 37 საათს მიიჩნევენ), ღამის საათებში და დასვენების დღეებში  სამსახური უნდა ითვალისწინებდეს დღიური ანაზღაურების 100%-იან დანამატს და ქვეყანაში უნდა დაწესდეს მეცამეტე და მეთოთხმეტე ხელფასის გადახდის ტრადიცია. Როგორც წესი, მეცამეტე ხელფასს საზაფხულო არდადეგებისთვის  ურიცხავენ კომპანიები თანამშრომლებს, ხოლო მეთოთხმეტე ხელფასი განიხილება საშობაო/საახალწლო საჩუქრად.

Თუ გავითვალისწინებთ, რომ ქართულ კომპანიებში ხელფასები არაადეკვატურად დაბალია და ხშირად 250-დან 1500 ლარამდე  მერყეობს, კომპანიებს შეუძლიათ წლიური ხელფასის 14-ჯერ გაცემა მალევე დაიწყონ, არ დაელოდონ რეალური მინიმალური ხელფასის სტანდარტის დამკვიდრებას და ამით მცირე შვება მისცენ საკუთარ თანამშრომლებს.

Მეცამეტე ხელფასის გადახდის ტრადიცია 1975 წლიდან ფილიპინებში პრეზიდენტმა ფერდინანდ მარკოსმა დაამკვიდრა.

Ასე გამოიყურება ქვეყნების სია, სადაც მეცამეტე ხელფასს იხდიან:

• Პორტუგალია
• Საბერძნეთი
• Ბრაზილია
• Არგენტინა
• Მექსიკა
• Საუდის არაბეთი
• Სალვადორი
• Კოსტა რიკა
• Ინდონეზია
• გუატემალა

Ქვეყნები, სადაც მეთოთხმეტე ხელფასს ან მასთან მიმსგავსებულ ბონუსებს იხდიან:

• Ავსტრია
• Ხორვატია
• Ჩეხეთი
• Ნიდერლანდები
• Საფრანგეთი
• Დიდი ბრიტანეთი
• Გერმანია
• Არაბული საემიროები
• Სამხრეთ აფრიკა
• Ჰონგ კონგი
• Იაპონია
• ფილიპინები
• Იტალია (იტალიაში მეთოთხმეტე ბონუსი ყველა სფეროში არ მოქმედებს)

Ხელფასების მატებასთან და მაღალი მინიმალური სახელფასო ზღვრის დაწესების მოწინააღმდეგეა ყველა კაპიტალისტური სისტემა და საწინააღმდეგო არგუმენტად ყოველთვის მოჰყავთ უმუშევრობის გაზრდის საფრთხე, რადგან ინვესტორები და დამსაქმებლები თითქოს ნაკლებად დაინტერესდებიან ქვეყნის ეკონომიკაში მონაწილეობაზე, ასეთი შიში ყველა ზემოთდასახელებულ ქვეყანაში გააჟღერეს ველური კაპიტალიზმის მომხრე დაქირავებულმა პერსონებმა, თუმცა, მსგავსი ფობია პრაქტიკაში არ გადახურდავდება ხოლმე უმუშევრობად და ეკონომიკური აქტივობების შემცირებად. Ამის კარგი მაგალითი ესპანეთია. Ჯერ კიდევ 2018 წელს ამ ქვეყანაში მინიმალური ხელფასი თვეში 736 ევროს შეადგენდა, წელს კი მინიმალურმა ანაზღაურებამ 1134 ევრო შეადგინა. Ესპანეთშიც შემოკრეს განგაშის ზარებს ბიზნესელიტაში, გაკოტრდება ქვეყანა, დაიქცევა ეკონომიკაო, თუმცა ბოლოს ნაკლებ მოგებას დაყაბულდნენ და შედეგად, მათი უბრალო თანამშრომლები უკეთესად ცხოვრობენ. Ესპანეთში ამჟამად მინიმალური საათობრივი ანაზღაურება 8,28 ევროა, საფრანგეთში – 11,65, ნიდერლანდებში – 13,27, Გერმანიაში ამჟამად მინიმალური საათობრივი ანაზღაურება 12,41 ევროა და მის გაზრდაზე პარლამენტში დისკუსიები მიმდინარეობს.

Ასეა, სახელმწიფოს პოზიტიური ჩარევის გარეშე სოციალური თანასწორობის მიღწევა ქვეყანაში შეუძლებელი იქნება. Თუ ჩვენ არ მოვითხოვეთ საკუთარი ხელფასების ზრდა, სოციალური დაცვის გარანტიები და ნორმალური სამუშაო გარემო, ამას სხვა არავინ გააკეთებს. Აწმყო თუ არა გვწყალობს, მომავალი ჩვენია. May God bless Georgian employees!

ავტორი: ლაშა ჩხაიძე