ქართული პოლიტიკის სტაგნაცია – ლაშა ჩხაიძის რუბრიკა

საქართველოს დიდი ხანია, სტაგნაციის პერიოდი უდგას. ქვეყანაში ნიჭიერი პოლიტიკოსების გაუგონარი სიმცირეა. ვინც ახლა პოლიტიკურ სცენაზე დგას, მათგან ბევრს ნორმალურ ქვეყანაში პოლიტიკურ პარტიებს ახლოს არ გააკარებდნენ. ქართველ პოლიტიკოსებს თავიანთი თავი მსოფლიოს ჭიპი ჰგონიათ, ტელევიზიების კამერების წინ ისე იქცევიან, თითქოს საკუთარ სახლში, ბავშვობის მეგობრებს ესაუბრებოდნენ, ვისაც გინება მოუნდება, იგინება, ვისაც ვინმეს გალანძღვა მოეგუნებება, რა პრობლემაა? არავითარი მორიდება, არავითარი პატივისცემა საკუთარი ამომრჩევლისა. ძველ თუ ახალ მმართველებს ჰგონიათ, ისევ ბნელ ქვეყანაში ცხოვრობენ, სინამდვილეში კი, საზოგადოება ძალიან გაიზარდა, იგრძნობა უკმარისობა ნორმალური პოლიტიკისა, ნორმალური პოლიტიკოსისა. ხალხს სიახლე და წინსვლა სწყურია, სანაცვლოდ კი რას იღებს? საცირკო წარმოდგენას, იაფფასიან და ვულგარულ საუბრებს, ესაა ცნობილი ფორმულა “პური და სანახაობა“-დან სანახაობა, რასაც დღევანდელი პოლიტიკური ელიტა თავის ამომრჩეველს სთავაზობს. პური არ არის. არსადაა დიალოგი ან კამათი, თუ როგორ დაიძლიოს სიღარიბე, არავინ მსჯელობს განვითარებაზე, არანაირი ფოკუსი დღევანდელობაზე. მოქმედი სახელისუფლებო ძალა მხოლოდ წარსული სახელისუფლებო ძალის აჩრდილს ებრძვის და მათ ლანდებს დასდევს,  მათი  დღევანდელი მთავარი პოლიტიკური ოპონენტი რომ ერთ დღეს გაქრეს, ხელისუფლება ვერც მიხვდება, რა უნდა გააკეთოს, ან ახალ მტერს გამოიგონებს, ან გულზე შემოეყრება.

პატივისცემა არის უდაოდ საჭირო შტრიხი ამომრჩეველსა და პოლიტიკოსს შორის ურთიერთობაში. თანამედროვე ქართველი პოლიტიკოსები ამომრჩეველს პატივს არ სცემენ. მაგალითი გნებავთ? გადართეთ ნებისმიერ ქართულ საინფორმაციო არხზე და უყურეთ, როგორ მიმართავს ორ განსხვავებული აზრის მქონე სუბიექტი ერთმანეთს. სევდიანი ამბავია, როცა დებატების კულტურა არც არსებობს ამ სივრცეში. მიმართვის ფორმა გინება ან ლანძღვაა. რა პატივისცემა უნდა დაიმსახუროს პოლიტიკოსმა ფართო საზოგადოებაში, როცა მისი ინტელექტუალური არსენალი ძირითადად სალანძღავი ან საგინებელი ლექსიკისგან შედგება? საზოგადოება ასეთებს პატივს არ სცემს, აგდებულად უყურებს, ხოლო პოლიტიკოსი თუ პატივისცემას არ იმსახურებს ფართო მასებში, კაპიკია მისი ფასი. ქართველმა პოლიტიკოსებმა ტონი უნდა შეცვალონ, მიდგომებიც, რისი მოლოდინიც ამ ფორმაციისგან  ნაკლებად გვაქვს. ქვეყანას პოლიტიკოსების ახალი და გაუმჯობესებული მანერების თაობა ესაჭიროება.

ჩვენნაირ ქვეყნებში მართვის სტილი დიდად არ განსხვავდება ერთმანეთისგან. რა თქმა უნდა, სხვადასხვა ადამიანები არიან ხელმძღვანელ პოზიციებზე, სხვადასხვა რელიგიური ან კულტურული კუთვნილება აქვთ, მაგრამ თუ განვაზოგადებთ, პოლიტიკური პროცესები ამ ქვეყნებში მსგავსია და ბევრი საერთო მახასიათებლის გამოძებნა შეუძლია მახვილ თვალს.

პირველი მთავარი მახასიათებელი კორუფციაა. წინა ხელისუფლების ზოგიერთი წარმომადგენელი თითქოს ამაყობს კიდეც, იმ დროს მხოლოდ ელიტური კორუფცია იყოო. “მხოლოდ!“ კორუფცია არსად გამქრალა, იყო და ისევ არის ქვეყანაში, ის ისევ ჭამს საქართველოს, როგორც სხვა მსგავს ქვეყნებს. მექრთამეობა და ნეპოტიზმი უფრო და უფრო ფართო ფორმებს იღებს. ბევრს ემახსოვრება, ერთი ყოფილი პრემიერ-მინისტრი ამტკიცებდა, ნეპოტიზმი საფრანგეთშიც არის და სულაც არ არის ისეთი ნეგატიური მოვლენა, როგორც ბევრს გონიაო. კორუფცია, მექრთამეობა და ნეპოტიზმი ეკონომიკურ განვითარებას უთხრის ძირს და განვითარების გარეშე, საქართველო დაცარიელდება, ამ პროცესს დიდი დრო აღარ დასჭირდება. აღარაფერს ვამბობთ იმაზე,  აღნიშნული ნაკლოვანებები მთავრობის იმიჯს რომ აზიანებს და მოსახლეობის თვალში ნდობას უკარგავს. ვის რაში უნდა გამოადგეს მთავრობა, რომელსაც ნდობა არ აქვს?

განვითარებად ქვეყნებს ახასიათებთ ავტორიტარული მმართველობა, რის დროსაც ხელისუფლება ცდილობს, ჩაკლას საწინააღმდეგო აზრი და შეზღუდოს სამოქალაქო თავისუფლება, აზიანებს რა ამით დემოკრატიულ პროცესს და პოლიტიკურ პლურალიზმს. შორს ვართ ავტორიტარული მმართველობისგან? მგონი, არც ისე შორს.

საქართველოს მსგავს ქვეყნებში პოლიტიკოსები ცდილობენ, ეთნიკურ და რელიგიურ ჯგუფებში მოიპოვონ მხარდაჭერა, რაც შემდგომში ეთნიკური და რელიგიური დაძაბულობებით უბრუნდება უკან სახელმწიფოს.

ამ ქვეყნების ჭირად იქცა პოპულიზმი. პოპულისტი პოლიტიკოსები საზოგადოების ფრუსტრირებული ჯგუფების მისამართით აკეთებენ გულის მოსაფხან განცხადებებს და იძლევიან დაპირებებს, რომლის შესრულებაც მათ არ ძალუძთ ან ქვეყნის პროგრესულ განვითარებას არაფერში წაადგება.

პრობლემას წარმოადგენს სუსტი ინსტიტუციები და გაუმჭვირვალე პოლიტიკა. ყბადაღებული ტენდერები, განვითარებისთვის დაგეგმილი პროექტები, მაგალითად ინფრასტრუქტურული, სამეურნეო ანაც ჯანდაცვის, ძირითადად კორუფციის წყარო ხდება.

პოლიტიკური პარტიების გარეშე დემოკრატიის აშენების მცდელობები ისტორიას ახსოვს და ეს მცდელობები წარუმატებლად დასრულდა. გენერლებს, ჯორჯ ვაშინგტონს და შარლ დე გოლს არ მოსწონდათ პარტიები, მაგრამ მათ ეყოთ გამჭრიახობა და პარტიებზე დაფუძნებული დემოკრატიული მმართველობის სისტემების ჩამოყალიბებაში შეიტანეს წვლილი, მიუხედავად საკუთარი გემოვნებისა.

ქართულის მსგავს დემოკრატიებში პოლიტიკური პარტიები სუსტები არიან, ძალიან არიან პერსონებზე დამოკიდებულები, ზოგი პარტია ხშირად გარიგებაში შედის მმართველ ძალასთან და შესაბამისად, ასეთი პარტიები ხალხის მხარდაჭერას ვერ იმსახურებენ. თანამედროვე კარგი დემოკრატიული მმართველობა წარმოუდგენელია ხარისხიანი პოლიტიკური პარტიების გარეშე. პარტიებმა უნდა გამოხატონ ცალკეული ჯგუფების საჭიროებები და ხელისუფლებას ადეკვატური რეაქცია უნდა ჰქონდეს ამაზე. მაგალითად, დაბალია მშრომელთა ხელფასები? რომელიმე პოლიტიკური პარტია უნდა ფოკუსირდეს ამ პრობლემაზე, შეისწავლოს იგი, გამოიტანოს პრობლემა საჯარო სივრცეში და საზოგადოებაში დაიწყოს დისკუსია, რა გზით მოგვარდეს არსებული პრობლემა. ნორმალური ხელისუფლება დაინტერესებული უნდა იყოს მსგავსი პრობლემების მოგვარებით. დაბალი ხელფასი აქტუალური საკითხია დღევანდელ საქართველოში, მაგრამ რომელიმე პარტია მუშაობს ამ საკითხზე? აინტერესებს ხელისუფლებას პრობლემის მოგვარება? თუ ადამიანები ერთმანეთს ეკითხებიან, რა საოცარია, თვიდან თვემდე როგორ გააქვთ თავი?

ქვეყანას ჰაერივით სჭირდება ძლიერი სამოქალაქო საზოგადოება, პასუხისმგებლიანი, განვითარების პროგრამის და ხედვის მქონე პარტიები(დასაწყისისთვის ერთი მაინც) და განათლებული, ზრდილობიანი პოლიტიკოსები, რომლებიც საქართველოს მოქალაქეების ისედაც დაძაბულ ცხოვრებაში ტელევიზიის ეკრანებიდანაც არ შეიტანენ შფოთვას და უწმაწურ ლექსიკას. ბოლოს და ბოლოს, ყველა მოქალაქემ უნდა გავაცნობიეროთ, რომ არჩევნებზე ვისაც ხმას მივცემთ, ოთხი წელი მისი ფიზიონომიისა და ლექსიკის ყურება(მოსმენა) მოგვიწევს.

ავტორი: ლაშა ჩხაიძე