როგორ დაერქვა სახელები ქვეყნებს – საინტერესო ისტორიები

მსოფლიოში დღეისათვის 251 ქვეყანა არსებობს, რომელთაგან სახელმწიფოს სტატუსი, გაეროს მონაცემებით, 193-ს აქვს. ეს ორი განსხვავებული ცნებებია — „ქვეყანას“ ბევრად უფრო ფართო გაგება აქვს, ვიდრე „სახელმწიფოს“.

თუმცა, მიუხედავად სტატუსისა, ყოველ მათგანს უნიკალური კულტურა, ისტორია და, რაღა თქმა უნდა, სახელწოდებები აქვს. ბუნებრივია, ყველა სახელს ეტიმოლოგიური ახსნა მოეძებნება, თანაც ძალიან საინტერესო.

ქვემოთ რამდენიმე მათგანზე გავამახვილებთ მკითხველთა ყურადღებას.

ალბანეთი — ადგილობრივ ენაზე „შკიპერია“ ჰქვია, რაც ქართულად
„არწივების ქვეყნას“ ნიშნავს.

არგენტინა — 1526 წელს, ესპანეთის მეფის დავალებით, ვენეციელი მოგზაური სებასტიან კაბოტი მდინარე პარანის შესართავს იკვლევდა. მისი აზრით, ეს მდინარე ვერცხლით მდიდარი რაიონიდან მოედინებოდა. ამიტომ მას უწოდა Río de la Plata (ესპანურად rio – „მდინარე“; plata – „ვერცხლი“), ხოლო მიმდებარე რეგიონს – La Plata. შემდეგში ეს სახელი მთელ ქვეყანაზე გავრცელდა, მაგრამ უკვე ლათინური ფორმით: argentum – „ვერცხლი“.

ბრაზილია — ბრაზილიას ადრე წმინდა ჯვრის მიწა – Terra da Santa Cruz ერქვა. მაგრამ მას შემდეგ, რაც პორტუგალიელებმა ამ ქვეყანაში მცენარე პაუ ბრაზილი (პერნაბუკის ხე) აღმოაჩინეს, ქვეყანას სახელი შეუცვალეს. ბრაზილიას მეორე განმარტებაც აქვს — „ნაკვერჩხალივით წითელი“, რაც ლათინური brasa-დან (ნაკვერჩხალი) წარმოდგება.

ბარბადოსი — კუნძულ ბარბადოსს სახელი ესპანელებმა უწოდეს. 1518 წელს, როდესაც მათ კუნძული დაიპყრეს, იქაურობა ლეღვის ხეებით იყო მოფენილი, რომელთა ტოტებზეც ხარობდა წვერების მსგავსი მცენარე. „ბარბადო“ კი ესპანურად წვერს ნიშნავს.

გალაპაგოსი — ესპანელებმა ეკვადორის არქიპელაგში მობინადრე გიგანტური კუები უნაგირს შეადარეს და ასეც უწოდეს — „გალაპაგო“, ანუ უნაგირი. კუნძულებს კი, სადაც ეს კუები ბინადრობდნენ, გალაპაგოსი ეწოდა.

ეგვიპტე — ამ სახელმწიფოს სახელი ძველმა ბერძნებმა შეარქვეს. სავარაუდოდ იგი მიღებულია Hikuptah-ს დამახინჯებით, რაც ნიშნავს „უზენაესი ღვთაება პტახის სულის ტაძარს“. ბერძნებს მისი წარმოთქმა უჭირდათ და სიტყვა სახეცვლილი ფორმით — „ეგვიპტე“ დამკვიდრდა.
არაბულენოვანი სამყარო დღესაც „მისრს“ უწოდებს თავის ქვეყანას. აქედან მომდინარეობს მისი ძველქართული სახელწოდება „მისრეთი“.

ესპანეთი — ესპანეთი „კურდღლების სანაპიროს“ ნიშნავს, თუმცა მას აქვს სხვა განმარტებაც, რაც ქართულად ითარგმნება როგორც „წყვიადის ქვეყანა“.

ვენესუელა — ვენესუელას სახელი ამერიგო ვესპუჩიმ დაარქვა. ამ ქვეყნის ხედები, ხიმინჯებიანი სახლები, არხები მოგზაურმა მშობლიურ ვენეციას მიამსგავსა და ამიტომ ქვეყანას „პატარა ვენეცია“, ანუ ვენესუელა უწოდა.

იაპონია — იაპონიის სახელი „ნიპონ“ ქართულად ითარგმნება როგორც „მზის ფესვი“, ანუ „ადგილი სადაც მზე ცხოვრობს“. ტყუილად როდი უწოდებენ იაპონიას მეორენაირად ამომავალი მზის ქვეყანას.

იტალია — იტალია „ხბორების ქვეყანაა“. სახელწოდება უკავშირდება ლათინურ vituli-ს, რაც ქართულად „ხბორებს“ ნიშნავს.

კანადა — მსოფლიოს ერთ-ერთი უდიდესი სახელმწიფოს, კანადის სახელი ინდიელთა ენიდან ითარგმნება როგორც „დიდი სოფელი“.

კამერუნი — პორტუგალიელმა ფერნან დუ პომ და რუი დი სიკეირამ ქვეყანას კამერუნი იქ მობინადრე კიბორჩხალების, Camarao-ს გამო უწოდეს.

კვიპროსი — კვიპროსმა სახელი მიიღო ბერძნული სიტყვიდან „კუპრის“, რაც სპილენძს ნიშნავს. სპილენძს კი ამ კუნძულზე უძველესი დროიდან მოიპოვებდნენ.

ლიეტუვა — ლიეტუვა ადგილობრივ ენაზე ნიშნავს „წვიმიან ქვეყანას“, ან „წვიმიან მიწას“ — სიტყვიდან Lietus, ანუ წვიმა.

ლიხტენშტაინი — ევროპის ჯუჯა სახელმწიფოს სახელი ქართულად სიტყვა-სიტყვით ითარგმნება როგორც „მანათობელი ქვა“.

მადეირა — 1418 წელს პორტუგალიელმა ზღვაოსნებმა აღმოაჩინეს მიწა, რომელიც დაბურული ტყით იყო დაფარული. „მადეირა“ პორტუგალიური სიტყვაა და ტყიანს ნიშნავს.

მალტა — ძველმა ბერძნებმა კუნძულ მალტას „თაფლის კუნძული“ დაარქვეს („მელიტა“ — ბერძნულად ფუტკარი). თავად მალტელები კი კუნძულის „კალიფსოს“ უწოდებენ, რადგან სწამდათ, რომ სწორედ იქ ცხოვრობდა მშვენიერი ნიმფა კალიფსო, რომელიც ოდისევსს შვიდი წლის განმავლობაში იფარებდა.

პანამა — 1519 წელს ინდიელ მეთევზეთა სოფლის ადგილას დაარსდა ქალაქი პანამა. „ბევრი თევზი“ ასე ითარგმნება მისი სახელწოდება. XIX საუკუნეში ეს სახელი მთელ ქვეყანაზე გავრცელდა.

პაკისტანი — ეს სპარსული სიტყვაა და ქართულად ნიშნავს „სუფთა მიწას“, ანუ „სიწმინდის ქვეყანას“. ის 1947 წელს შეიქმნა ბრიტანეთის კუთვნილი ინდოეთის კოლონიის გაუქმების შემდეგ.

სინგაპური — ქალაქ-სახელმწიფო სინგაპურის სახელწოდება ითარგმნება როგორც „ლომის ქალაქი“. ლეგენდის თანახმად, ის ინდოეთიდან გადმოსულ ახალმოსახლეებს დაუარსებიათ ზუსტად იმ ადგილას, სადაც ისინი ლომს გადაწყდომიან.

ფილიპინები — ეს სახელი მას უწოდა ესპანელმა ზღვაოსანმა რუი ლოპეს ვილიდოვისმა, რომელმაც 1543 წელს ამ კუნძულებს „ლას ფილიპინასი“ ესპანეთის უფლისწულის, მომავალი მეფე ფილიპე მეორის პატივსაცემად დაარქვა.

კუვეიტი — სახელწოდება არაბულიდან ქართულად ითარგმნება როგორც „პატარა ციხე-კოშკი“.

ყაზახეთი — ეს სახელი თურქულია და ქართულად სიტყვა სიტყვით ითარგმნება როგორც „გლეხების მიწა“.

კატარი — ეს არაბული სახელწოდებაა და ქართულად „წვიმის წყვეთს“ ნიშნავს. და ეს მაშინ, როდესაც ამ ქვეყანაში წვიმა ძალიან იშვიათად მოდის.

ყირგიზეთი — სახელწოდება უკავშირდება 40 ქალწულის სახელს, რომლებმაც, ლეგენდის თანახმად, დასაბამი მისცეს ერს. „ყირ კიზ“ ქართულად ითარგმნება როგორც „40 ქალწული“