რა რისკები ახლავს სკოლაში, მეორე ცვლაში სწავლას – პედიატრის რჩევები

მასალა მომზადებულია mshoblebi.ge მიერ.

სკოლებში ბევრ ბავშვს მეორე ცვლაში უწევს სიარული, ეს კი სკოლებში არასაკმარისი რესურსით ან სარემონტო, აღდგენითი სამუშაოების გამო ხდება. ზოგიერთ სკოლაში ძალიან ბევრი ბავშვი სწავლობს, შესაბამისად, სკოლის ადმინისტრაციას მოსწავლეების სხვადასხვა ცვლაში გადანაწილება უწევს. მშობლები კი ხშირად აღნიშნავენ, რომ მეორე ცვლაში სწავლისას მათი შვილები ნაკლებად პროდუქტიულები არიან, იღლებიან და მოტივაციას კარგავენ. პრობლემა უფრო მეტად დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეებს აწუხებთ. ამიტომაც, ვკითხეთ მშობლებს, როდესაც დაწყებითი კლასის ბავშვი მეორე ცვლაში სწავლობს, როგორ ახერხებენ დროის განაწილებას, წრეებზე სიარულს. ვკითხეთ სპეციალისტებსაც, რა გავლენას ახდენს ბავშვზე მუდმივი გადაღლა, მაშინ, როცა სწავლა და სხვადასხვა აქტივობა შუადღის საათებიდან ეწყებათ. გთავაზობთ მათ კომენტარებს:

• საშინელი რეჟიმია, ვერსად ვერ ვატარებ. დილით გაკვეთილის გარკვეული ნაწილი აქვს მოსამზადებელი, რადგან საღამოს გადაღლილია და ვერ ასწრებს.
• სასწაულებრივად ვახერხებთ სიარულს მხოლოდ ცეკვაზე. სხვა წრე გამორიცხულია, სანამ დილის ცვლაზე არ გადავა, ბავშვი, გადაიწვება.
• მეორე ცვლაში დავდივართ უკვე 4 წელია და საშინელებაა ბავშვისთვისაც და მშობლისთვისაც, რა წრეზეა საერთოდ საუბარი, დილას თუ მოასწრებს რამეს და აქაც ონლაინი ჩასვეს ერთი-ორი გაკვეთილი.
• აბსოლუტურად არ რჩება თავისუფალი დრო და ეს ბავშვის განწყობასა და ენერგიაზეც აისახება.
• ვერაფერს ვახერხებთ. სახლში 6-ის ან 7-ის ნახევარზე რომ მოდის, რა გინდა, რომ ქნა. საშინელი განრიგია.
• დილით ინგლისური აქვს, სკოლა 1-ზე ეწყება, მერე მათემატიკა და ღამით მეცადინეობა. პლიუს დილით პატარა ბაღში და შუათანა პირველ კლასში მიმყავს. ვასწრებთ, მაგრამ ნერვები და მოთმინება? ვაი ასეთ მოთმინებას. რობოტი გავხდი მგონი.
• 2-ის ნახევრიდან 7-ის ნახევრამდე სკოლაშიაა და 7-ზე ტანვარჯიშზე მიმყავს, სახლში 9-ზე ვბრუნდებით და ნაწილს ღამით მეცადინეობს, ნაწილს დილით. ესაა ტანჯვა – ჩემიც და ბავშვისაც…
• დილით დამყავს ცეკვაზე და ფორტეპიანოზე.

პედიატრიული პრივატ-კლინიკის პედიატრი, ევროპის რესპირაციული საზოგადოების წევრი ნანა ნარეკლიშვილი გვესაუბრება, რა რისკები არსებობს ასეთ დროს და როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი:

– დღის მეორე ნახევარში ნივთიერებათა ცვლა შედარებით დაქვეითებულია, ბავშვებს ადვილად ეძინებათ და სახლშიც ძალიან დაღლილები მიდიან. ფსიქიკურადაც გადაღლილები არიან. თავის ტვინი ახალი ინფორმაციით, კომუნიკაციით, დავალებებით, მასწავლებელთან თუ მეგობრებთან ურთიერთობით იტვირთება. ამიტომაც, ბევრ ბავშვში შემდეგში ინფორმაციული ნევროზები ვლინდება, რაც უძილობაში, ადვილად აგზნებადობა-გაღიზიანებაში გამოიხატება. ასევე, ახასიათებთ სტერეოტიპული მოძრაობები, მაგალითად, თვალის უნებლიე ხამხამი, მხრების მოძრაობა, ვითარდება ქცევის კონტროლის დეფიციტი. მსგავსი ფსიქოემოციური გადატვირთვა დაავადებების განვითარებასა და მათ ადვილად ათვისებას ხელს უწყობს, ამიტომ ასეთ ბავშვებს იმუნური სისტემა უქვეითდებათ და შედარებით ხშირად ხდებიან ავად. ამიტომაც, წინასწარ შემზადება აუცილებელია. ამისთვის გვაქვს საბავშვო ბაღები, სადაც მთელი დღის განმავლობაში კონკრეტული აქტივობებია გაწერილი. პანდემიის პერიოდში საბავშვო ბაღები ხშირად დაკეტილი იყო და შესაბამისად, ეს საკითხი ასე აქტუალურად ამიტომაც წამოიჭრა. მშობლებს ვურჩევ, რომ არ მოვითხოვოთ იმაზე მეტი, რაც ბავშვს შეუძლია. იმეცადინონ შესვენებებით, გაჯეტებთან ურთიერთობის დრო კი მინიმუმამდე შევამციროთ. მოვიცალოთ ჩვენი შვილებისთვის და სახალისო თამაშები მოვიფიქროთ, რომ ეს დაძაბულობა და შფოთვა მოეხსნათ. თუმცა, ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ საღამოს საათებში, ძილის წინ, ძალიან ბევრი აქტივობა აუცილებელი არ არის. დავხატოთ, ერთად წავიკითხოთ, თოჯინების თეატრი მოვაწყოთ. პედაგოგებს არაჩვეულებრივი მეთოდიკა აქვთ, თუმცა მაინც მინდა ვურჩიო, რომ როგორც კი შეატყობენ ბავშვს, რომ გადაიღალა, სულ ცოტახნით მაინც შევწყვიტოთ საგაკვეთილო თემა და რაღაც სხვაზე გადავერთოთ, რომ განიტვირთოს, თავის ტვინი დაასვენოს და შემდეგ კვლავ შეუდგეს ახალი ინფორმაციის ათვისებას. ხშირად შევასვენოთ და ასეთ შემთხვევაში, ნაკლებად გადაიღლება. აუცილებელია კვებასაც განსაკუთრებული ყურადღება მიაქციონ. სკოლაში შვილები მშიერი არ უნდა გავუშვათ. იმის გამო, რომ ბავშვები სკოლაში მშივრები მიდიან, კუჭის დაავადებებმა იჩინა თავი, მცირე ასაკში უკვე კუჭის წყლულია გამოვლენილი. დილით ზედმეტად არ გადავტვირთოთ, ცილები, ცხიმები და ნახშირწყლები დავაბალანსოთ და ისე გადავანაწილოთ რაციონში, საღამოს საათებში უმჯობესია მსუბუქად ივახშმონ და ნაკლებად ცხიმიანი საკვები მიიღონ.

პრობლემაზე ბავშვთა ფსიქოლოგი, ირმა ფეიქრიშვილიც გვესაუბრება და გვიყვება, რა მნიშვნელობა აქვს ასეთ დროს სწორად დაგეგმილ დღის რუტინას:

– ბავშვები დილის საათებში ბევრად უფრო პროდუქტიულები არიან, რადგანაც მათი ტვინი გაღვიძებისას დასვენებულია და შესაბამისად, ისინიც მზად არიან, მიწოდებული ინფორმაცია მარტივად აითვისონ. მეორე ცვალში მოსიარულე ბავშვებისთვის ეს პერიოდი, ფაქტობრივად, დაკარგულია. ძალიან ხშირია შემთხვევები, როდესაც ბავშვებს უბრალოდ დღის რეჟიმი ერღვევათ. იმის გამო, რომ დილით სკოლაში წასვლა არ უწევთ, ხშირად 12 საათამდე უბრალოდ საწოლში ნებივრობენ და სძინავთ. შესაბამისად, საღამოსაც გვიან იძინებენ. ეს კი განაპირობებს იმას, რომ ძილის ხარისხი ირღვევა, კარგად ვერ იძნებენ და მიღებული ცოდნის მოკლევადიანი მეხსიერებიდან გრძელვადიან მეხსიერებაში გადატანას ვერ ახერხებენ იმიტომ, რომ მელატონინი არ გამომუშავდება. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან გვინდა, მხოლოდ ერთცვლიანი სკოლა იყოს, ჩვენი რეალობა ასეთია და ბავშვებს უწევთ, რომ მეორე ცვლაში იარონ. ამიტომ, ჩემი მთავარი რჩევა იქნება, რომ მშობლებმა შვილებს დღის რეჟიმი დაურეგულირონ. ბავშვი 9 საათზე გიან არ ადგეს. დილით გავაღვიძოთ, ვასაუზმოთ და აქტივობები ისე დავგეგმოთ, რომ ეს დრო საწოლში კი არა, სხვადასხვა წრეს დაუთმონ. შევიმუშაოთ რუტინა, მაგალითად, დილის საათებში გაიმეორონ ან ისწავლონ გაკვეთილები. თუმცა, სამწუხაროდ, ზოგჯერ ესეც პრობლემაა, რადგანაც მშობლები დილიდან მუშაობენ, ვერ ახერხებენ შვილების დახმარებას და ამიტომ საღამოსვე უწევთ მეცადინეობა. ასეთ შემთხვევაში, კარგია, თუ დილის საათებში ფიზიკური აქტივობებით დავტვირთავთ. შევიყვანთ სპორტზე, ცეკვაზე, სახელოვნებო წრეებზე. ძალიან კარგია, რომ ბავშვების დღის რეჟიმი გაწერილი და სწორად დატვირთული იქნება. ასევე, გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ზამთარში მალე ღამდება. მაშინ, როდესაც სკოლიდან გამოსულ ბავშვს სიბნელე ხვდება, ბუნებრივად ძილი უნდება. თუმცა, სახლში მისულებს გაკვეთილების მომზადება ან კიდევ დამატებით წრეზე წასვლა უწევთ. ამიტომ, მშობლებმა მაქსიმალურად უნდა გაითვალისწინონ, რომ ბავშვები გვიანობამდე არ იყვნენ დატვირთულნი და სკოლის შემდგომი პერიოდი შედარებით მსუბუქი იყოს, მაგრამ არა გაჯეტებით დატვირთული. ბავშვმა სადილი აუცილებლად უნდა მიირთვას და ისე უნდა წავიდეს სკოლაში. ძალიან კარგი იქნება, თუ სკოლაში წასვლის წინ მოვახერხებთ და ჩვენს შვილს თუნდაც ნახევარი საათი მაინც წამოვაწვენთ. ხერხემალი როდესაც გასწორდება, სისხლის ცირკულაცია მოწესრიგდება, ტვინს ჟანგბადიც უკეთესად მიეწოდება და ბავშვი სკოლაში უფრო დამშვიდებული წავა.