უვიზო რეჟიმი ჩინეთის მოქალაქეებისთვის და საქართველო – ისტორიული ექსკურსი და თანამედროვე პოლიტიკა

ბოლო პერიოდის განმავლობაში ჩინეთსა და საქართველოს ურთიერთობებში ტემპი გაიზარდა, რაც იმითაა გამოწვეული, რომ ჩინეთს მეტი ინტერესი გაუჩნდა სამხრეთ კავკასიაში, ამ რეგიონში კი საქართველოს დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობა აქვს.  ორ ქვეყანას ძველი დროიდან აქვს  სავაჭრო და კულტურული კავშირები, თუნდაც აბრეშუმის გზის სახით. მათი მთავარი ინტერესის საგანი ახლაც ეკონომიკური ურთიერთობაა. ჩინეთი საქართველოს ერთ-ერთი მთავარი სავაჭრო პარტნიორია. ჩვენ ჩინეთში შეგვაქვს ქართული ღვინო, თხილი, მინერალური წყალი, ჩინეთი კი აქ ინფრასტრუქტურულ პროექტებში დებს ინვესტიციას. 2017 წელს ორ ქვეყანას შორის თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება გაფორმდა.

ჩინეთთან ურთიერთობა დელიკატური საკითხია დემოკრატიული ქვეყნისათვის, საჭიროა დიდი სიფრთხილე და ბალანსის დაცვა, რადგან საქართველოს გაცხადებული პოლიტიკა ევროკავშირსა და ნატოში ინტეგრირებაა, ავტორიტარული, კომუნისტური ჩინეთის სტრატეგიული პარტნიორობა კი ბევრ კითხვის ნიშანს აჩენს. უკვე მიღებულია უვიზო რეჟიმის ამოქმედების გადაწყვეტილება, ამ ნაბიჯით კი ქვეყანა ბევრი ტურისტის მოზიდვას აპირებს, ჩინელი მოგზაურები ხომ ყველა ქვეყნის ტურიზმისათვის სასურველი სამიზნეები არიან.

მაინც რა ურთიერთობა აქვს ჩინეთს  საქართველოს მსგავს ქვეყნებთან ზოგადად, რომლებსაც სხვანაირად განვითარებად ქვეყნებს ეძახიან? ამ მხრივ გამორჩეულია “სარტყელისა და გზის ინიციატივა“(Belt and Road Initiative). ეს ნიშნავს უზარმაზარ ინფრასტრუქტურულ პროექტებს, როგორებიცაა გზები, მილსადენები, რკინიგზები, რითაც ჩინეთი მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონს უკავშირდება და ამ პროექტებში მილიარდები იდება ყველა კონტინენტზე. უმეტეს შემთხვევაში ჩინეთი საკუთარ თავზე იღებს ამ ხარჯებს და ინვესტიციის მიმღები ქვეყნები დიდ მოგებას ელოდებიან ხოლმე. აზიური ქვეყანა განვითარებად ქვეყნებს ხშირად სთავაზობს სესხებს და ფინანსურ მხარდაჭერას, სანაცვლოდ კი იღებს ამ ქვეყნების რესურსებზე, ბაზრებზე წვდომას და ჩინური ბიზნესისათვის მხარდაჭერას. მათი დიპლომატია ხაზს უსვამს პარტნიორი ქვეყნების სუვერენიტეტის პატივისცემას და შიდა საქმეებში ჩაურევლობას, ეს მიდგომა კი განსხვავდება დასავლური მოდელისაგან. ჩინურ დიპლომატიას არსენალში კულტურული პროგრამებიც აქვს და კონფუცის ინსტიტუტების მეშვეობით ცდილობენ ჩინური ენა და კულტურა პოპულარული გახადონ.

ჩინეთი ორი ათასწლეულის განმავლობაში იყო პლანეტის ყველაზე დასახლებული პოლიტიკური ერთეული და უმდიდრესი ეკონომიკა. შემდეგ მან გამოსცადა, თუ რას ნიშნავს დამცირება, ნახევრად კოლონიური მდგომარეობა, სამოქალაქო ომი და რევოლუცია.

როცა საბჭოეთი დაიშალა, მაშინვე განგაში ატყდა ჩინურ ელიტებში: კომუნისტური ჩინეთი ხომ არ იყო ამერიკელებისთვის მომდევნო სამიზნე? თუმცა დავიწყოთ შორიდან:

ჩინეთი პირველად რომ გაერთიანდა, მაშინ რომი კართაგენს ეცილებოდა დომინაციაში. შემდეგ კართაგენი დაეცა, რომიც, რომის მემკვიდრე ბიზანტიაც, ჩინეთი კი გადარჩა. ჩინური სახელმწიფო რამდენჯერმე კი დაეცა, მაგრამ არ გამქრალა. ქრისტეს შობიდან არც ისე ბევრი დრო იყო გასული, როცა ჰანის დინასტიის იმპერატორებმა ქვეყნის მართვა კონფუცის სწავლებაზე და მის მორალზე დააფუძნეს. მე-7 საუკუნეში, ტანგის დინასტიის დროს, ჩინეთი უმდიდრესი და მისაბაძი ცივილიზაციაა დედამიწაზე, მაშინ, როცა პარალელურად მუჰამედი არაბეთის სახალიფოს უყრის საფუძველს. აზიურ სამეზობლოში ქვეყანა მისაბაძ მაგალითად იქცა. იაპონიაში ქალაქებს ჩინური ქალაქების მსგავსად აშენებდნენ, კორეელებმა და ვიეტნამელებმა ჩინური დამწერლობის მოდელი აიღეს, რამდენიმე აზიური კულტურა კონფუცის სწავლებაზე დაშენდა, შუა საუკუნეებში დენთი ევროპელებმა ჩინელებისგან წაიღეს. მე-19 საუკუნის დასაწყისში ბრიტანელებმა ჩინურ ბაზარზე ოპიუმი შეიტანეს. ქვეყნის მთავრობა ქვეყნის ნარკოტიკით გაბრუებას წინ აღუდგა. ბრიტანეთმა ჩინეთი ოპიუმის ომებში დაამარცხა, წაიღო ჰონგ-კონგი და ჩინეთი აიძულა ბაზარი ისევ გაეღო. მალე ის იაპონიამაც დაამარცხა ომში, ქვეყანამ, რომლის კულტურაც ჩინურ ცივილიზაციაზე იყო დაფუძნებული.

მე-20 საუკუნის დასაწყისში ქვეყანაში რევოლუცია მოახდინეს ძალებმა, რომლებსაც მიაჩნდათ, რომ ჩინური კულტურა იყო ქვეყნის პრობლემების სათავე. მათ მოშალეს კონფუციანური სისტემა და 1911 წელს, რევოლუციის შედეგად იმპერატორი გადააყენეს. არასწორი ხედვებით ამ ძალებმა ქვეყანა ქაოსში ჩაძირეს.

1949 წელს მაო ძე დუნმა ქვეყანა ისევ გააერთიანა და კომუნისტურმა პარტიამ გააგრძელა ჩინურ კულტურაზე ზეწოლა. ჩინური ცივილიზაციისათვის ეს დიდი კატასტროფა იყო, იგივე, რაც დაემართებოდა ევროპას, მისთვის რომ რომაული კანონმდებლობა, ქრისტიანული რწმენა და ბერძნული ფილოსოფია გამოეცლიათ. კონფუცის მტრის ხატად გამოცხადება დღემდე ამ ქვეყნის იდენტობის კრიზისის სათავეა.

ბოლო დროს გახშირდა საუბარი იმაზე, რომ დასავლურ ცივილიზაციას ახლო მომავალში ბოლოს მოუღებს რამდენიმე ქვეყნის წინააღმდეგობა და ჩართულობა, მათ შორის სახელდება ინდოეთი, ირანი, ბრაზილია, რუსეთი, რა თქმა უნდა, ჩინეთის თაოსნობით. ამ მხრივ დასავლეთს არც ისე ცუდად აქვს საქმე, რადგან მას აქვს წვდომა საუკეთესო ტექნოლოგიებზე და სამეცნიერო კვლევებზე. ახლა ჩინეთი სუპერსახელმწიფოდაა ქცეული, თუმცა არც ის უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ქვეყანაში 160 მილიონი ადამიანი დღეში 1 დოლარზე ცხოვრობს.

ჩემთვის რომ ეკითხა ვინმეს, რა იქნებოდა ამ ფორმაციის ჩინეთის მთავარი დამაბრკოლებელი ძალა, ვიტყოდი, რომ ეს იქნებოდა საზოგადოება. სწორედ ის საზოგადოება, რომელიც ძალიან ტრანსფორმირდა ქვეყნის ეკონომიკის მსგავსად. რადგან არავის შეუძლია იწინასწარმეტყველოს, რა მოხდება მომავალში, თუკი საზოგადოება აღარ მოინდომებს, იცხოვროს კომუნისტური მმართველობის პირობებში.

ლაშა ჩხაიძე – ვენის უნივერსიტეტის მაგისტრი