საბჭოთა კავშირის ნოსტალგია ანუ “რას მივსტირით”

ალბათ არაერთ ჩვენგანს გაგვიგია დანანებით წარმოთქმული ფრაზა “რა ქვეყანა დაანგრიეს “. დანგრეულ ქვეყანაში კი საბჭოთა კავშირი იგულისხმება. თუმცა ის ადამიანები რომლებიც 37 მანეთად მოსკოვში ფრენებს მისტირიან, არასდროს საუბრობენ იმ შეზღუდვებზე და მანკიერებებზე, რაც სსრკ-ს დროს არსებობდა.

თუმცა თუ ახლო წარსულში ე.წ. “რუსულ კანონთან” დაკავშირებულ პროცესებს გავიხსენებთ, მივხვდებით, რომ საბჭოთა კავშირი არც თუ ისე შორი პერსპექტივა იყო ჩვენი ქვეყნისთვის. შეგახსენებთ,რომ ”რუსული კანონის” მიხედვით, ყველა მედიასაშუალება და არასამთავრობო ორგანიზაცია, რომელიც შემოსავლების 20% –ზე მეტს უცხოეთიდან იღებდა, “უცხოური გავლენის აგენტების” რეესტრში შევიდოდა. ეს კი საფრთხეს უქმნიდა მედიას, დასავლურ ინსტიტუტებს, არასამთავრობო ორგანიზაციებს, ხელს უწყობდა მათ დემონიზაციას და რაც მთავარია, კითხვითი ნიშნის ქვეშ დგებოდა ჩვენი ქვეყნის ევროპული მომავალი. ამის მიზეზი კი ისაა, რომ სწორედ ეს ორგანიზაციები და ინსტიტუტები იბრძვიან ადამიანების უფლებების დასაცავად და საქართველოს ევროპასთან დასაახლოვებლად.

მოდი, გავიხსენოთ, თუ რატომ არ უნდა გვინდოდეს ისევ უკან,საბჭოთა კავშირში დაბრუნება:

1 მოგზაურობა –  საბჭოთა კავშირი ჩაკეტილი იყო როგორც იდეოლოგიურად, ასევე ფიზიკურად. რიგით მოქალაქეებს საზღვრის თავისუფლად დატოვების უფლება არ ჰქონდათ. დღეს თუ თავისუფლად შეგვიძლია ვეწვიოთ ევროპის ნებისმიერ ქვეყანას სასწავლებლად თუ უბრალოდ სამოგზაუროდ, საბჭოთა კავშირში ასეთი ფუფუნება არ არსებობდა. რადგან მაშინ დასავლეთი ჩვენთვის მტრულ სამყაროდ ითვლებოდა.  იმითაც კმაყოფილები უნდა ვყოფილიყავით, თუ საბჭოთა კავშირში შემავალ რომელიმე ქვეყანას ვეწვეოდით.

2 წიგნები – საბჭოთა კავშირში 1922 წლიდან მოქმედებდა ცენზურის ორგანო მთავარი ლიტერატურული სამმართველო, რომელიც მოგვიანებით პრესაში სახელმწიფო საიდუმლოების დაცვისთვის შექმნილი ცენტრალური საბჭოს სახელით გახდა ცნობილი.  სწორედ ეს ორგანო წყვეტდა კონკრეტული წიგნების დაბეჭდვის, გავრცელებისა და აკრძალვის საკითხებს. ახლა წარმოვიდგინოთ ჩვენი პიროვნება ჩვენი საყვარელი წიგნების გარეშე, წარმოვიდგინოთ რამდენი ჩვენი საყვარელი წიგნი ვერ გაივლიდა მთავარი ლიტერატურული სამმართველოს შემოწმებას და ზოგადად, რამდენი თაობა გაიზარდა ღირებული მხატვრული, თუ დოკუმენტური ლიტერატურის გარეშე, რამაც ცხადია ნეგატიური გავლენა იქონია მათ პიროვნულ განვითარებაზე.

3 არჩევნები – საბჭოთა კავშირში არჩევნებზე მისულს  ბიულეტენში შემოსახაზად გამზადებული მხოლოდ ერთი კანდიდატი დაგხვდებოდათ. რაც იმას ნიშნავს, რომ ”არჩევნებზე” ვაკეთებდით არა არჩევანს, არამედ ვხაზავდით მხოლოდ შემოთავაზებულ ერთ კანდიდატურას. ფორმალური არჩევნები დიქტატურის ერთ-ერთი დახასიათებელი თვისებაა. თუ ქვეყანაში არჩევნები დემოკრატიულად არ ტარდება, ქვეყანა განვითარების მხრივ სტაგნაციას განიცდის. რისი ნათელი მაგალითიც თვითონ საბჭოთა კავშირია.

4 “აგენტები” – აგენტის სახელი მარტივად ენიჭებოდა ადამიანს თუ ის ოდნავადაც ეწინააღმდეგებოდა რეჟიმს. შესაბამისად, ამ რეჟიმს ინტელიგენციის დიდი ნაწილი შეეწირა. პეტრე ოცხელი, სანდრო ახმეტელი,კოტე აფხაზი, ტიციან ტაბიძე, პაოლო იაშვილი, ევგენი მიქელაძე, მიხეილ ჯავახიშვილი –  ეს ძალიან მცირე ჩამონათვალია იმ ადამიანებისა, რომლებიც საბჭოთა რეჟიმს შეეწირნენ.

5 სიტყვის თავისუფლება – თანამედროვე ტექნოლოგიების წყალობით დღეს მარტივად შეგვიძლია საკუთარი აზრი სოც ქსელებში დავაფიქსიროთ. აზრის გამოთქმა ჯერჯერობით საპროტესტო აქციაზეც შეგვიძლია, რომლის ფუფუნებაც საბჭოთა კავშირში ნამდვილად არ გვექნებოდა, რის ნათელ მაგალითადაც მხოლოდ 9 აპრილის გახსენებაც კმარა.

ყველაფერი, რაც ზევით ჩამოვთვალეთ, ცხადია, მცირე ნაწილია იმ ბოროტებისა, რაც საბჭოთა რეჟიმმა მოუტანა მის კავშირში შემავალ ქვეყნებს. მანკიერებები, რაც არა მხოლოდ მოიტანა საბჭოთა კავშირმა, არამედ მემკვიდრეობის სახით დღემდე დაგვიტოვა, საკმაოდ ბევრია.

ავტორი: დიკო მუჯირი

ფოტო: რადიო თავისუფლება

მომზადებულია პროექტის “მეტი მედია განათლება – ნაკლები სივრცე ფეიკ-ნიუსებისა და დეზინფორმაციისთვის” ფარგლებში.