„ამ ომის მიზეზი გეოპოლიტიკური იყო. საქართველო მიზნად ისახავდა დასავლეთისკენ წასვლას, რუსეთი კი მიზნად ისახავდა, ამის აღკვეთას“, – წერდა გერმანიის მარშალის ფონდის რონ ასმუსი თავის წიგნში რუსეთ საქართველოს 2008 წლის ომი შესახებ.
ომმა გაკვირვებული დატოვა ის ადამიანები, რომელებიც ფიქრობდნენ, რომ რუსეთი არ გადალახავდა წითელ ხაზს. მიუხედავად თბილისის გაფრთხილებისა, რომ მოსკოვი საქართველოს წინააღმდეგ სამხედრო კამპანიას ამზადებდა, მაშინ დასავლეთის ამ მესიჯებს ცოტამ თუ ათხოვა ყური. აგვისტოს მოვლენებმა დასავლეთში ბევრი დამკვირვებელი გააკვირვა.
„რუსეთის 2008 წლის შეჭრამ საქართველოში დაანგრია ილუზიები, რომ 21-ე საუკუნის გეოპოლიტიკური მოქმედება გაეროს უსაფრთხოების საბჭოს ნორმების, ევროპის თუ ეუთოს, ჰელსინკის აქტის პრინციპების მიხედვით წარიმართებოდა. ქვეყანა მისი მეზობლის ტერიტორიაზე შეიჭრა, ყველანაირი წინაპირობის გარეშე, დაიკავა და აგრძელებს მისი ტერიტორიის ოკუპაციას“, – განაცხადა აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის მეორე მოადგილემ კავკასიისა და აღმოსავლეთ ევროპის საკითხებში, ჯორჯ კენტმა.
კენტი ამბობს, რომ ქართველები დასავლეთს ეუბნებოდნენ, რომ ეს არ იყო მხოლოდ მათი პრობლემა, რომ ეს რუსეთის რევანშიზმზე მიუთითებდა.
„ზოგი ამბობდა, რომ ეს ქართველების ბრალია, რომლებიც ქართულად იქცევიან. რაც უბრალოდ არასწორი იყო. ქართველები ამბობდნენ, რომ ჩვენ პირველები ვართ და რომ ეს თამაშის ახალი წესებია. რუსეთის შემდეგმა მოქმედებებმა ყირიმში და აღმოსავლეთ უკრაინაში აჩვენა, რომ იმან რაც მოხდა საქართველოში 11 წლის წინ, დღეს, შეცვალა გეოსტრატეგიული რელობა. დღეს ჩვენ ყველამ: ქართველებმა, ამერიკელებმა და სხვებმა უნდა ვიმუშაოთ ერთად, რომ საქართველომ აღიდგინოს ტერიტორიული მთლიანობა და სუვერენიტეტი“, – განაცხადა მან.
90-იანი წლებში საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, დასავლეთში ბევრი მიმომხილველი საუბრობდა იმაზე, რომ რუსეთი იცვლებოდა და ერთ დღესაც ის გახდებოდა საერთაშორისო წესრიგის პასუხისმგებლიანი მონაწილე. თუმცა ჩეჩნეთის ომმა და მოგვიანებით, რუსულმა ქმედებებმა საქართველოში ეს წარმოდგენები შეარყია, თუმცა ბევრი კვლავ იტოვებდა იმედს, რომ რუსეთთან მისი სამეზობლოს შესახებ საერთო ენის გამონახვა შესაძლებელი იყო. ამის იმედს ნაწილობრივ მათ, რუსეთის სათავეში დიმიტრი მედვედევის მოსვლა აძლევდა, რომელსაც დამოუკიდებელ მოთამაშედ აღიქვამდნენ, თუმცა ეს ილუზია მალევე დაინგრა. მიუხედავად ბევრი სიგნალისა, რომ რუსეთის მიზანი დასავლეთის დასუსტება, საერთაშორისო არენაზე მისი გავლენის გაზრდა და სამეზობლოზე კონტროლის შენარჩუნება იყო, ბევრმა ახალ გეოპოლიტიკურ შეჯიბრს, თვალი მხოლოდ უკრაინის მოვლენების შემდეგ გაუსწორა.
“სამწუხაროდ ომმა ძალიან გვიან შეცვალა დასავლეთის გეოპოლიტიკური ხედვები. 2008ში რომ გაგვემახვილებინა ყურადღება იმაზე თუ რას აკეთებდა რუსეთი მისი მეზობლების წინააღმდეგ, მივხვდებოდით, რომ მომავალში ეს ჩვენი პრობლემაც გახდებოდა. 11 წლის წინ რუსეთი შეიჭრა საქართველოში და რუსეთისთვის ამას არ მოჰყოლია არანაირი საფასური, შედეგად, დღეს ჩვენ ყველა ქართველები ვართ. რადგან რაც 2008 წელს რუსეთმა საქართველოში გააკეთა, იყო ის თარგი, რა თარგითაც მან შემდეგ არა მარტო უკრაინაში, არამედ დასავლეთშიც იმოქმედა. მე ვგულისხმბს ჰაკერულ შეტევებს, დეზინფორმაციას, საშინაო საქმეებში ჩარევას. და ისინი აგრძელებენ ამის გაკეთებას. ნელნელა ხალხი ხვდება, რომ ეს სისტემური კონფლიქტია, ორი სხვადასხვა იდეის სისტემებს შორის. დასავლეთი დაფუძნებულია კანონის უზენაესობაზე და ინსტიტუტებზე, ხოლო აღმოსავლეთი კორუფციაზე, კლიენტალიზმზე და შერჩევით სამართალზე. საქართველო ფრონტის ხაზია ამ დაპირისპირებაში“, – ამბობს ბრაიან უიტმორი ევროპული პოლიტიკის ანალიზის ცენტრის მკლევარი. „მე ვფიქრობ საქართველოს უსაფრთხოება დღეს, არანაირად არ უნდა იყოს იმაზე ნაკლებად მნიშვნელოვანი ვიდრე დასავლეთ გერმანიის უსაფრთხოება იყო ცივი ომის პერიოდში“, – თქვა მან “ამერიკის ხმასთან” საუბარში.
2008 წელს, მას შემდეგ რაც ნატოს ბუქარესტის სამიტზე, საქართველომ ვერ მიიღო ორგანიზაციაში წევრობის სამოქმედო გეგმა, თუმცა მიიღო დაპირება რომ ის გახდება ნატოს წევრი, სეპარატისტების და რუსეთის მხრიდან სამხედრო პროვოკაციები ცხელ ფაზაზე გადავიდა. რუსული საინფორმაციო საშუალებები, მას შემდეგ რაც დაპირისპირბა შეიარაღებულ კონფლიქტში გადაიზარდა, ბრალს თბილისს დებნენ და აცხადებდნენ, რომ ომი საქართველომ დაიწყო, რუსეთის მიზანი კი სამხრეთ ოსეთში განთავსებული რუსი მშვიდობისმყოფელების დაცვა იყო.
შეერთებულმა შტატებმა, რომლის პრეზიდენტი, ჯორჯ ბუში საკუთარ მეორე ვადას ასრულებდა და მოქმედების არეალი შეზღუდული ქონდა, საქართველოს რამდენიმე პრაქტიკული დახმარება აღმოუჩინა. მათ შორის, შავ ზღვაში ამერიკული გამანადგურებლების გაგზავნა, ერაყიდან ქართველი სამხედროების დაბრუნება და რუსეთისადმი ღია მოწოდებები სამხედრო მოქმედებების შეწყვეტისკენ. თუმცა, ბუშის ადმინისტრაციის პოლიტიკაც თავდაპირველად რუსეთთან დიალოგისკენ სწრაფვით დაიწყო. „მე ჩავხედე ამ კაცს [პუტინს] თვალებში. და ვიხილე, რომ ის ძალზედ პირდაპირი და სანდოა“, – თქვა ბუშმა 2001 წელს პუტინთან შეხვედრის შემდეგ. პრეზიდენტმა ეს კომენტარი მოგვიანებით ინანა.
მსგავსად პრეზიდენტ ბუშისა, საქართველოს და შემდეგ უკვე უკრაინის მოვლენებმა, რუსეთის პოლიტიკის და ინტერესების აღქმა დასავლეთის დედაქალაქებში ბევრს შეუცავალა.
გასულ წელს „ვაშინგტონ პოსტში“ გამოქვენებულ სტატიაში, მაშინდელი სახელმწიფო მდივანი კონდოლიზა რაისი 2008 წლის მოვლენებს იხსენებს და წერს, რომ შეერთებული შტატები შეეცადა, რუსეთის შეჩერებას და თბილისის დაცვას. „ამერიკამ და მისმა მოკავშირეებმა 1 მილიარდი დოლარის დახმარება გაუწიეს ქართველებს. სანქციები დავუწესეთ სეპარატისტულ რეგიონებს, რომლებიც დღემდე ძალაშია“, – წერს ის. რაისი ასევე იხსენებს მის საუბარს სერგეი ლავროვთან და ამბობს, რომ მისთვის „შოკისმომგვრელი იყო“ ლავროვის ერთ-ერთი მოთხოვა, რომ „მიხეილ სააკაშვილი უნდა წასულიყო“. სახელმწიფო მდივანი წერილში ამბობს, რომ „შეერთებულმა შტატებმა ვერ შეაკავა მოსკოვი ამ შემთხვევაში. თუმცა ჩვენ ვიმოქმედეთ და საქართველო გადარჩა. ეს მაინც სევდიანი ისტორიაა – და ალბათ პუტინმა აქედან არასწორი მაგალითი მიიღო“, – ამბობს ის.
მიმომხილველთა ნაწილი ფიქრობს, რომ სწორედ „ამ გაკვეთილმა“ მისცა საშუალება ვლადიმირ პუტინს მოგვიანებით უკრაინაში შეჭრილიყო, რადგან 2008 წელს მან არ აგო პასუხი საქართველოში შეჭრაზე.
საქართველოში საომარი ვითარების კვალდაკვალ, შეერთებულ შტატებში ცხელი საარჩევნო კამპანია მიმდინარეობდა. ერთმანეთს რესპუბლიკელი ჯონ მაიკკეინი და დემოკრატი ბარაკ ობამა უპირისპირდებობდნენ. ამომრჩეველთან შეხვედრაზე, რუსეთსა და საქართველოს შორის დაპირისპირებას პირველი ჯონ მაიკკეინი გამოეხმაურა. მაიკკეინმა მის მხარდაჭერებს უთხრა ნაცნობი ფრაზა: „დღეს ჩვენ ყველანი ქართველები ვართ“. ომს მოგვიანებით ბარაკ ობამაც გამოეხმაურა და რუსეთს ცეცხლის შეწყვეტისკენ მოუწოდა. მაიკკეინის ინსტიტუტის დირექტორი, კურტ ვოლკერი საუბრობს იმაზე, თუ რა როლი ითამაშა ომმა ამერიკის მიერ რუსული საფრთხის აღქმაში და აცხადებს, რომ ორივე პრეზიდენტს, ბარაკ ობამას და ჯორჯ ბუშს, პუტინის ‘გასაცნობად’ დრო დასჭირდათ.
„ბუშის ადმინისტრაციის დროს დიდი მხარდაჭერა ქონდა თავისუფლებას და დემოკრატიას მსოფლიოს გარშემო და მათ შორის საქართველოშიც. ამას აბალანსებდა რუსეთთან სტრატეგიული დიალოგის ქონის მცდელობა. ბუში ძალიან ცდილობდა რუსეთთან დიალოგის შენარჩუნებას 2006, 2007 და 2008 წლებში. ბუში და პუტინი ერთად იყვნენ პეკინის ოლიმპიურ თამაშებზე, როცა რუსეთი საქართველოში შეიჭრა. პრეზიდენტი ბუშისთვის და რესპუბლიკელებისთვის ეს იყო ბოლო წვეთი და ნიშანი, რომ მათ არ შეეძლოთ რუსეთთან თანამშრომლობა პუტინის პირობებში, იმ მოცემულობაში როცა ის მეზობის ტერიტორიაზე იჭრება. ეს ბუშის ადმინისტრაციისთვის წყალგამყოფი იყო. თქვენ გახსოვთ, რომ ობამას ადმინისტრაციაც სათავეში მოვიდა „გადატვირთვის“ პოლიტიკით, დაივიწყეს საქართველოს ომიც და შეეცადნენ რუსეთთან მუშაობას რამდენადაც შეეძლოს. და ობამას ადმინისტრაციაც, მას შემდეგ რაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა 2014 წელს მსგავსი დასკვნები გააკეთა“, – ამბობს კურტ ვოლკერი.
ვოლკერი აცხადებს, რომ საქართველო იყო პირველი, ხოლო უკრაინა მეორე ეტაპი იმისა, საიდანაც დაიწყო შეერთებული შტატების რუსეთის პოლიტიკის ცვლილება.
„2014 წლის შემდეგ შეიქმნა ორპარტიული კონსენსუსი შეერთებულ შტატებში, რომ ჩვენთვის პრობლემაა რუსეთის აგრესია მისი მეზობლების მიმართ და უნდა ვეცადოთ ამის შეკავებას. საქართველო იყო პირველი ნაბიჯი, უკრაინა იყო მეორე ნაბიჯი – თუმცა, ამ ყველაფერმა ფუნდამენტურად შეცვალა წარმოდგენები იმაზე თუ როგორ მოქმედებს პუტინი მსოფლიოში და რა უნდა გააკეთოს შეერთებულმა შტატებმა საპასუხოდ“, – ამბობს ვოლკერი.
აგვისტოს ომმა, მართალია რადიკალურად ვერ შეაბრუნა დასავლურ დედაქალაქებში რუსეთის აღქმა, მაგრამ რონ ასმუსის სიტყვებით რომ ვთქვათ, პატარა ომმა, ისინი შეარყია.
ანი ჩხიკვაძე, “ამერიკის ხმა”; 08.08.2019
www.amerikiskhma.com
Loading ...
