ისრაელი და ბირთვული იარაღი – ლაშა ჩხაიძის რუბრიკა

მიუხედავად იმისა, რომ ისრაელს არასოდეს უღიარებია თავისი ბირთვული იარაღის პროგრამა, ექსპერტები ამბობენ, რომ ეს ახლო აღმოსავლეთის ყველაზე ცუდად შენახული საიდუმლოა. „ისრაელი უნიკალურია ბირთვული შეიარაღების მქონე სახელმწიფოებს შორის, რადგან ის არც ადასტურებს და არც უარყოფს თავის ბირთვულ შესაძლებლობებს“, – ნათქვამია სტრატეგიული კვლევების საერთაშორისო ინსტიტუტის განცხადებაში.

ისრაელი ერთ-ერთია იმ ცხრა ქვეყნიდან, რომელსაც ბირთვული იარაღი აქვს, მათ შორის არიან აშშ, რუსეთი, დიდი ბრიტანეთი, საფრანგეთი, ჩინეთი, ინდოეთი, პაკისტანი და ჩრდილოეთ კორეა, – სტოკჰოლმის მშვიდობის საერთაშორისო კვლევის ინსტიტუტის (SIPRI) მონაცემებით.

ისრაელს არ მოუწერია ხელი 1970 წლის ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის ხელშეკრულებაზე და ეწინააღმდეგება დიპლომატიურ ძალისხმევას ახლო აღმოსავლეთში მასობრივი განადგურების იარაღისგან თავისუფალი ზონის შექმნის მიზნით. მას ხელი მოწერილი  აქვს 1963 წლის ბირთვული გამოცდების ნაწილობრივი აკრძალვის ხელშეკრულებაზე, რომელიც ხელმომწერ მხარეებს ავალდებულებს, არ ააფეთქონ ბირთვული მოწყობილობა ატმოსფეროში ან ოკეანეებში.

ისრაელმა ბირთვული იარაღის განვითარების შესწავლა დაიწყო 1948 წელს ჯერ კიდევ ქვეყნის დაარსებამდე, შემდეგ კი მასზე მუშაობა გააგრძელა 1958 წლიდან საიდუმლო განვითარების ადგილას, სამხრეთით ქალაქ დიმონას მახლობლად.

ფართოდ მიიჩნევა, რომ ისრაელმა პირველი ბირთვული იარაღი დაახლოებით 1966 ან 1967 წლებში ააწყო. 1968 წელს CIA-მ განაცხადა, რომ ისრაელმა წარმატებით დაიწყო ბირთვული იარაღის წარმოება.

ვარაუდობენ, რომ ისრაელმა 1979 წელს ჩაატარა ფარული ატმოსფერული ბირთვული გამოცდა, რასაც ის უარყოფს.

ისრაელს ახლა დაახლოებით 90 ბირთვული ქობინი აქვს და მიიჩნევა, რომ მას საკმარისი ბირთვული მასალა აქვს 300-მდე ბირთვული იარაღის წარმოებისთვის, – ამერიკული არასამთავრობო ორგანიზაცია Nuclear Threat Initiative-ის (ბირთვული საფრთხის ინიციატივა) მონაცემებით.

ქვეყანა აგრძელებს თავისი მარაგის მოდერნიზაციას და ასევე აუმჯობესებს პლუტონიუმის წარმოების რეაქტორის ობიექტს დიმონაში.

წყარო: CNN; NYT; The GUARDIAN.

ავტორი: ლაშა ჩხაიძე