გურია, სოფელი შრომა (მიქელგაბრიელი) – რა ვიცით მის წარსულზე

შრომა – სოფელია ოზურგეთის მუნიციპალიტეტში, რომელიც კიდევ 5 სოფელს მოიცავს: ვაკე, ზედუბანი, მოცვნარი, ორმეთი, ხრიალეთი. სოფელი მდებარეობს მდინარე სუფსის მარცხენა ნაპირზე, ზღვის დონიდან 80 მ. ოზურგეთიდან 36 კმ. ურეკის რკინიგზის სადგურიდან 6 კმ – ში. სამხრეთიდან ესაზღვრება სოფელი ზემო ნატანები, ხოლო ჩრდილოეთიდან ხრიალეთი.

ალბათ გაგიკვირდებათ, თუ გეტყვით, რომ სოფელს ძველად სხვა სახელი ქონდა და მას მიქელგაბრიელი ერქვა. ძველად სოფელში ახლანდელი სასაფლაოს ადგილას, იდგა მთავარანგელოზთა სახელობის ქვის ეკლესია. სწორედ ამის გამო ერქვა სოფელსაც და სასოფლო საზოგადოებასაც მიქელგაბრიელი. ტაძრის აგება, ხალხური გადმოცემის მიხედვით, ბერ იესე ბოლქვაძეს უკავშირდება. მას აურჩევია მცირედ დასახლებული ადგილი და მდინარე სეფისწყლიდან ამოტანილი ქვებით აუშენებია სამლოცველო, შემდეგ კი ტაძარი. მრევლის მომრავლების კვალდაკვალ კი ხის მოზრდილი ტაძარი აუშენებიათ. მიქელგაბრიელის ეკლესიის დასავლეთით, დაახლოებით ერთი კილომეტრის მანძილზე, მაღლობ ადგილებზე უნდა მდგარიყო კიდევ ერთი, სავარაუდოდ მაცხოვრის სახელობის ტაძარი.

სოფელი, რომელიც უამრავ ისტორიას და ღირსშესანიშნაობას ინახავს ბოლო ინფორმაციით 1400 კომლისგან შედგება. სოფელ შრომაში არსებული ტაძრებიდან ერთ-ერთი გამორჩეულია, ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ტაძარი. ისტორიული ცნობები ამ ეკლესიის შესახებ მწირია, თუმცა გარკვეული ინფორმაციის მიხედვით, იგი XIII-XIV საუკუნეში აშენდა. ცნობილია ისიც, რომ 1949 წელს ადგილობრივ ხელისუფლებას ეს ეკლესია აუფეთქებია. 2008 წლის ივნისში მიქელ-გაბრიელის (თანამედროვე შრომა) თემის სოფ. ხრიალეთში ბულთასგორის მთაზე წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახ. ეკლესიის ნანგრევების გარშემო და მიმდებარე ტერიტორიაზე მცირე გათხრითი სამუშაოები ჩატარდა. წარმოებული გათხრების მიზანს ეკლესიის აღსადგენი პროექტის შემუშავება წარმოადგენდა. ზემოაღნიშნული სამუშაოების შედეგად ტაძრის ტერიტორიაზე 100-ზე მეტი ნივთი და რამდენიმე ოსტეოლოგიური მასალაა ნაპოვნი.

ტაძარი

სოფელ შრომაში ასევე ფუნქციონირებს რამდენიმე სკოლა და კულტურის სახლი. 1863 წელს სოფელში თავადმა მიხეილ ნაკაშიძემ დააარსა სკოლა, რომელიც 8-9 წლის შემდეგ დაიხურა. გაზეთი „ივერია“ 1892 წელი: „აქაურმა მებატონემ, თავადმა მიხეილ ნაკაშიძემ თავისი ხარჯით დაარსა სკოლა ამ სოფლის ყმაწვილებისათვის. სკოლაში ძალით იყო თუ ნებით ბლომად იყვნენ ყმაწვილები და იმ დროის კვალობაზე კარგს ცოდნას იძენდნენ. გავიდა 8-9 წელი. დამაარსებელი გარდაიცვალა და სკოლამაც შეწყვიტა თავისი არსებობა. იმ სკოლაში ნასწავლმა, შინ თუ გარეთ, რა საქმესაც მოჰკიდეს ხელი, სულ უსწავლელ და და უწიგნო ხალხთან შედარებით, წარმატებით წაიყვანეს თავიანთი საქმე.  სოფელმა იგრძნო სკოლის საჭიროება, მაგრამ უთავობით ვერა ჰბედავდა სკოლის დაარსებას. მალე გაიმართა ერთ კლასიანი სკოლა, რომელიც შემდეგ გადაკეთდა ორკალისანად თავ. მიშა ნაკაშიძის და ადგილობრივების დახმარებით. 1902 წელს სოფელში გაიხსნა ბიბლიოთეკა. 1912 წელს სოფელში გაიხსნა საკრედიტო ამხანაგობა, რომელშიც 2000 ადამიანი იყო გაწევრებული. 1917 წელს სოფლის სკოლა გადაკეთდა ოთხკლასიან სკოლად, ხოლო 1923 წელს — შვიდწლიანად. 1939 წელს გაიხსნა საშუალო სკოლა.

საჯარო სკოლა. წყარო: Grigol Makharadze

საბჭოთა პერიოდში შრომაში მოჰყავდათ ჩაი. 1927 წლისთვის ჩაის ფართობი 100 ჰექტარამდე იყო, 1935 წელს კი უკვე 1000 ჰექტარზე მეტი იყო. 1933 წელს აშენდა შრომის ჩაის ფაბრიკა. ყოფილი მიქელგაბრიელი ხილეულით თავს ვერ მოიწონებდა, მაგრამ რაც ძველად გააჩნდა მას ახლა აღარც ის აქვს, რადგან მათი ადგილი შემოტანილმა ხილეულმა და ციტრუსოვანმა მცენარეებმა დაიკავა. აქ ძირითადად გავრცელებული იყო შემდეგი ხილეული: ხეჭიჭური (მსხლის ჯიში), ბია, გულაბი მსხალი, ვაშლი დემირა, ბალი – ვიშნა და შავბალა, ტყემალი – ალუჩა, ქლიავი. თუთა, ბჟოლი, ნიგოზი თითქმის ყველა ოჯახში იყო. ყურძნებიდან აქ ხარობდა ადესა, ჩხავერი, იზაბელა. შრომელები მესაქონლეობის დარგსაც მისდევდნენ. შინაური ფრინველებიდან კი ძირითადად ქათამი და ინდაური ყავდათ მოშენებული.

სოფელს ძველად კარგი ურთიერთობა ქონდა უკრაინასთან. ამ ურთიერთობის საპატივცემულოდ სოფელში დგას ძეგლი, რომელიც კიდევ ერთხელ გვახსენებს შრომისა და უკრაინის, კერძოდ გენიჩესკელების მეგობრულ ურთიერთობას.

„ძეგლი მეორე სამშობლო“ სოფელ შრომაში

აქ თქვენს ყურადღებას აუცილებლად მიიპყრობს ისტორიული შენობა, რომელიც XX საუკუნის 50-იან წლებში აშენდა. ეს შრომის ადმინისტრაციული შენობა და კულტურის სახლია, რომელიც 800 მაყურებელზეა გათვლილი და ახლა თითქმის უფუნქციოდაა დარჩენილი, ესაჭიროება რესტავრაციაც. ამ შენობებმა, რამდენიმე თვის წინ სოციალური ქსელი მოიცვა თავისი ორიგინალურობითა და სილამაზით. მას საზოგადოებამ „გურიის მარგალიტიც“ უწოდა. გასული წლის ოქტომბრის თვეში, საქართველოს კულტურის, სპორტისა და ახალგაზრდობის მინისტრი თეა წულუკიანი სამუშაო ვიზიტით სოფელ შრომაში იმყოფებოდა, ვიზიტის შედეგად უახლოეს მომავალში შრომის კულტურის სახლის აღდგენა გადაწყდა. 1978 წლის 17 ნოემბერს სოფლის ცენტრში გაიხსნა საბრძოლო დიდებისა და მეგობრობის მემორიალი ტანკის სახით. ტანკი შრომელებმა დიდი სამამულო ომის წლებში შეიძინეს ფრონტისთვის. მოქმედებდა გენიჩესკელ კოლმეურნეებთან მეგობრობის მუზეუმი. სოფლის მოსახლეობას ამავე წლებში საექიმო ამბულატორიაც ემსახურებოდა, სადაც შესაძლებელი იყო სტომატოლოგიური, პედიატრიული, ქირურგიული, გინეკოლოგიური, ლაბორატოლიური და სხვა სახის სამედიცინო სერვისების მიღება. შენობაშივე ფუნქციონირებდა აფთიაქიც. საექიმო ამბულატორია შრომაში ახლაც ფუნქციონირებს, ოღონდ ძველ დროსთან შედარებით მწირე სამედიცინო მომსახურებით.

ადმინისტრაციული შენობა

კულტურის სახლი

რომ შევაჯამოთ, ალბათ ტექსტიდანაც იგრძენით თუ რაოდენ „ცოცხალი“ იყო ძველად სოფელი შრომა, რამდენი რამ ფუნქციონირებდა და როგორ შრომობდნენ აქაურები სოფლის აღორძინებისათვის. ახლა კი ყველაფერს ფუნქცია დაკარგული აქვს. სწორედ ადამიანური ურთიერთობები, სიახლე და მოტივაცია აკლიათ შრომელებს წინსვლისაკენ, რომელიც იმედი მაქვს მალე ხანებში გამოსწორდება. მანამდე კი ამ უდიდესი ისტორიის მქონე სოფლის შენახვა, გაფრთხილება და მოვლა აქ მცხოვრები თითოეული ადამიანის მოვალეობაა.

მთავარი ფოტო: Davit Photography

მასალა პროექტის “ჩვენ ვირჩევთ, ჩვენ ვაკონტროლებთ” ფარგლებში, ახალგაზრდა რეპორტიორმა ავთო ხომერიკმა მოამზადა.

Funded through the Alumni Grants Program, U.S. Embassy in Georgia/დაფინანსებულია საქართველოში აშშ–ის საელჩოს ალუმნი საგრანტო პროგრამის ფარგლებში.