ქოშინი, ანუ დისპნოე, ერთ-ერთი გავრცელებული მიზეზია, რის გამოც პაციენტები ექიმს მიმართავენ.
ეს არის სუნთქვის გაძნელების ან ჰაერის უკმარისობის სუბიექტური შეგრძნება. ქოშინი თავისთავად არ არის დაავადება, მხოლოდ სიმპტომია, რომელიც შეიძლება მიანიშნებდეს როგორც უმნიშვნელო, ისე სიცოცხლისთვის საშიშ მდგომარეობაზე. ამ თემაზე გვესაუბრება აკ. ნ. ყიფშიძის სახელობის საუნივერსიტეტო კლინიკის ექიმი თერაპევტი მაია კოკაია.
– ქალბატონო მაია, რას ნიშნავს, როცა პაციენტი ამბობს „ჰაერი არ მყოფნის“?
– პაციენტის ფრაზა „ჰაერი არ მყოფნის“ სამედიცინო ენაზე ქოშინს — დისპნოეს — ნიშნავს. ეს არის სუნთქვის გაძნელების სუბიექტური შეგრძნება, როცა ადამიანს ჰგონია, რომ ვერ იღებს იმ რაოდენობის ჰაერს, რაც სჭირდება. ქოშინი თავისთავად დაავადება არ არის — ის სიმპტომია, რომელიც შეიძლება იყოს როგორც მწვავე, ისე ქრონიკული და ხშირად უკავშირდება გულ-ფილტვის ფუნქციის დარღვევას.
მაგრამ აუცილებლად უნდა ითქვას, რომ ზოგჯერ ამ განცდას ფსიქოლოგიური საფუძველიც აქვს — ძლიერი შფოთვა, სტრესი ან პანიკის შეტევა პირდაპირ იწვევს „ჰაერის უკმარისობის“ შეგრძნებას, მიუხედავად იმისა, რომ ფილტვი და გული ჯანმრთელია.
– როგორ განასხვავებთ ნამდვილ ქოშინს უბრალოდ დაღლილობისგან ან სტრესისგან?
– ნამდვილი ქოშინი ძირითადად ფილტვებსა და გულს უკავშირდება — ეს მაშინ ხდება, როცა ორგანიზმი ვერ იღებს საკმარის ჟანგბადს გარკვეული დაავადების გამო. ასეთი ქოშინი ხშირად ჩნდება ფიზიკური დატვირთვისას ან მოსვენების დროს მძიმე დაავადების შემთხვევაში. პაციენტი ამბობს, რომ ჰაერი არ ჰყოფნის ან ფილტვები ბოლომდე ვერ ევსება. ხშირად ვლინდება ობიექტური ნიშნებიც: ჟანგბადის დაბალი დონე, ხიხინი ფილტვებში, გულისცემის მატება ან კიდურების შეშუპება.
სტრესით გამოწვეული ჰაერის უკმარისობა კი ფსიქოლოგიური მიზეზებით არის განპირობებული — ძლიერი შფოთვა, პანიკის შეტევა ან დაღლილობა. ასეთი ქოშინი უფრო ზედაპირულია, პაციენტს გულ-მკერდის არეში მოჭერის ან სუნთქვის გაძნელების (პაციენტი ამბობს, რომ ამოსუნთქვა უჭირს) შეგრძნება აქვს. ობიექტურად ჟანგბადის დონე ჩვეულებრივ ნორმაშია, ფილტვებში და გულში განსაკუთრებული ცვლილება არ აღინიშნება, სიმპტომები კი ხშირად მცირდება დამამშვიდებელი სუნთქვის ვარჯიშებით ან სტრესის მოხსნის შემდეგ.
ექიმისთვის ძირითადი განმასხვავებელი ნიშანი სწორედ ობიექტური მტკიცებულებაა: ნამდვილი ქოშინისას თითქმის ყოველთვის ჩანს ცვლილება, სტრესული ჰაერის უკმარისობისას კი — არა.
– რომელი ნიშნებია საგანგაშო, როცადაუყოვნებლივ უნდა ვიმოქმედოთ?
სასწრაფო მდგომარეობაა, როცა:
- პაციენტს არ შეუძლია თავისუფლად საუბარი — ერთი წინადადების თქმაც კი უჭირს სუნთქვის შეზღუდვის გამო.
- ჩანს ციანოზი — ტუჩები, თითები ან ფრჩხილები ლურჯდება, რაც ჟანგბადის ნაკლებობას ნიშნავს.
- არის ცნობიერების ცვლილება — დაბნეულობა, უძლურება ან მოუსვენრობა.
- ჟანგბადის სატურაცია 90%-ზე ნაკლებია (პულსოქსიმეტრით).
- ქოშინი უეცრად გაძლიერდა, განსაკუთრებით დასვენების დროს, ან ჩნდება გულმკერდის მწვავე ტკივილთან, თავბრუსხვევასთანერთად.
- სუნთქვის პროცესში ჩართულია დამხმარე კუნთები — პაციენტი კისრისა და გულმკერდის კუნთებით ცდილობს სუნთქვას.
ასეთ შემთხვევაში დაუყოვნებლივ გამოიძახეთ სასწრაფო დახმარების ბრიგადა (112) — დრო ძალიან მნიშვნელოვანია.
– ყველაზე ხშირი მიზეზები რომელია?
– მიზეზები მრავალფეროვანია, მაგრამ ქოშინი, როგორც სიმპტომი, უმეტესად დაკავშირებულია ხუთ ძირითად პათოლოგიურ კატეგორიასთან, რომლებიც მოიცავს: ფილტვებს, გულს, სისხლს, იმუნურ სისტემასა და ფსიქოლოგიურ ფაქტორებს.
Loading ...