სახალხო დამცველი – გაიზარდა კრიტიკული მედიასაშუალებების წარმომადგენელთა მიმართ თავდასხმის შემთხვევები, ჩვეულ პრაქტიკად ჩამოყალიბდა თანამდებობის პირთა მხრიდან ჟურნალისტების მიმართ ცინიკური დამოკიდებულება

შემაშფოთებელია ის საფრთხის შემცველი და მტრული გარემო, რომელშიც ჟურნალისტებს, სამოქალაქო აქტივისტებს და უფლებადამცველებს უწევთ საქმიანობა, – ამის შესახებ საქართველოს სახალხო დამცველის ადამიანის უფლებათა დაცვის მდგომარეობის შესახებ წლიურ ანგარიშშია აღნიშნული.

ამავე ანგარიშის თანახმად, ბოლო წლებში ქვეყანაში გამოხატვის თავისუფლების სივრცის უფრო მეტად შეზღუდვის ტენდენცია შეინიშნება.

„2021 წელს გაიზარდა კრიტიკული მედია საშუალებების წარმომადგენელთა მიმართ ფიზიკური თავდასხმის შემთხვევები, მათ შორის, წინასაარჩევნო პერიოდში. ჩვეულ პრაქტიკად ჩამოყალიბდა პოლიტიკური თანამდებობის პირთა მხრიდან ჟურნალისტების, განსაკუთრებით კი კრიტიკული მედიის წარმომადგენელთა მიმართ ცინიკური და აგდებული დამოკიდებულება, სახელმწიფო უწყებების ღონისძიებებზე კრიტიკული მედიის წარმომადგენლების დაუშვებლობა და მათი დისკრედიტაციისკენ მიმართული განცხადებები. გამოხატვის თავისუფლების დაცვა პირდაპირ კავშირშია შეკრების უფლების შეუფერხებელ რეალიზაციასთან. გასული წლების მსგავსად, სამართალდამცავები შეკრებების მართვისა და დაშლის შემთხვევაში იყენებდნენ არაპროპორციულ ძალას, შეკრების მონაწილეთა ადმინისტრაციული დაკავებების შემთხვევები მეტწილად ვერ პასუხობდა აუცილებლობის მოთხოვნას და შეკრების თავისუფლებაში დაუსაბუთებელი ჩარევის სახეს იღებდა.

საგულისხმოა, რომ ამდაგვარ ჩარევას და სახელმწიფოს მხრიდან ძალის გამოყენებას ადგილი ჰქონდა ოპოზიციურად განწყობილი პირების, სამოქალაქო აქტივისტებისა და უფლებადამცველების მიერ ორგანიზებული შეკრებების დროს, ხოლო ულტრამემარჯვენე მოძალადე ჯგუფების მიერ ორგანიზებულ შეკრებების მართვის მიმართ სახელმწიფოს რეაგირება გაცილებით ლმობიერი იყო.

შეკრებების დროს უფლებაში დაუსაბუთებელი ჩარევისთვის კვლავ გამოიყენებოდა დღევანდელ კონსტიტუციურ წესრიგთან შეუთავსებელი 1984 წელს მიღებული ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი. გვიჩნდება საფუძვლიანი ეჭვი, რომ სამართალდარღვევათა კოდექსის რამდენჯერმე დაანონსებული რეფორმის ჩავარდნის მიზეზი ადამიანის უფლებების სტანდარტების შეუსაბამო მექანიზმების დემონსტრანტების წინააღმდეგ გამოყენებაა, რაც სამართალდამცავ ორგანოებს, ისევე როგორც სასამართლოს უმარტივებს ადამიანის უფლებათა შესაბამისი სტანდარტების გვერდის ავლით მიიღონ შეკრების მონაწილეთა მიმართ უფლება შემლახავი გადაწყვეტილებები“, – ნათქვამია ანგარიშში.

ამასთან, ანგარიშში სახალხო დამცველი „ქვეყნის უახლეს ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე სამწუხარო დღეს“ უწოდებს 2021 წლის 5 ივლისს და აცხადებს, რომ „სახელმწიფო ფაქტიურად არ ფუნქციონირებდა“.

„2021 წელს მოხდა 5 ივლისი, ქვეყნის უახლეს ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე სამწუხარო დღე, როდესაც ადამიანის უფლებებისა და უსაფრთხოების დაცვაზე პასუხისმგებელი სახელმწიფო ფაქტიურად არ ფუნქციონირებდა. 5 ივლისის მოვლენები ცხადყოფს, რომ ხელისუფლებამ არამხოლოდ ვერ აღკვეთა ჟურნალისტების, ლგბტ+ თემის, მათი აქტივისტებისა და, ზოგადად, მოქალაქეების მიმართ ძალადობა, რამაც მათი ჯანმრთელობა და სიცოცხლე რეალური საფრთხის წინაშე დააყენა, არამედ, მეტიც, მაღალი თანამდებობის პირთა წინმსწრებმა დისკრიმინაციულმა განცხადებებმა აღნიშნული ძალადობა წააქეზა.

საყურადღებოა, რომ ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს 2021 წლის 16 დეკემბრის გადაწყვეტილებაში, რომელიც 2013 წლის 17 მაისს, თბილისში, ლგბტ თემისა და მხარდამჭერების მიმართ განხორციელებულ თავდასხმებს შეეხებოდა, სასამართლომ აღნიშნა, რომ 2013 წლის 17 მაისს განხორციელებული ძალადობის მასშტაბებზე სწორედ ხელისუფლების უმოქმედობამ და ლგბტ+ თემზე წარსულში განხორციელებული თავდასხმის ფაქტებთან მიმართებით სახელმწიფოს მიერ დროული და ობიექტური გამოძიების ჩაუტარებლობამ მოახდინა ზეგავლენა.

სამწუხაროდ, 5 ივლისს მომხდარ მსგავს მასშტაბურ ძალადობრივ ფაქტებთან მიმართებით საქართველოს პროკურატურას ჯგუფური ძალადობის ორგანიზებისა და წახალისების ბრალდებით სისხლისსამართლებრივი დევნა არცერთი პირის მიმართ არ დაუწყია, მიუხედავად იმისა, რომ სახალხო დამცველის შეფასებით, საჯაროდ გავრცელებული მტკიცებულებები, სულ მცირე, 2 პირის მიმართ შესაბამისი ბრალის წარდგენის სტანდარტს აღწევს. ეს კიდევ უფრო ამძაფრებს დაუსჯელობის გარემოს და ცხადია კიდევ უფრო მეტად ახალისებს ლგბტ+ თემის წარმომადგენლების, აქტივისტებისა და ჟურნალისტების მიმართ ძალადობას, რაც გამოძახილია ხელისუფლების მიერ გატარებული ზემოაღნიშნული პოლიტიკის“, – ნათქვამია ანგარიშში.

ამავე დოკუმენტის თანახმად, ქვეყანაში დემოკრატიული სივრცის შეზღუდვის ფონზე, საგანგაშო იყო 13 სექტემბერს სამოქალაქო სექტორის, ჟურნალისტების, პოლიტიკოსების, სასულიერო პირების და დიპლომატების მიმართ თვალთვალის და მიყურადების მასალების გაჟონვა.

„გავრცელებული ფაილები პირადი ცხოვრების ამსახველ, სავარაუდოდ, უკანონო მოსმენებისა და თვალთვალის შედეგად მოპოვებულ აქამდე უპრეცედენტო რაოდენობის მონაცემს შეიცავს. გარდა ამისა, მასალები სავარაუდოდ შეიცავს არასრულწლოვანთა მიმართ სექსუალური ძალადობის, დანაშაულის სავარაუდო შეუტყობინებლობისა და სამართალდამცავი უწყების წარმომადგენელთა მხრიდან სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტების ფაქტებს“, – ნათქვამია ანგარიშში.

სახალხო დამცველის შეფასებით, უკანონო მიყურადება-თვალთვალის მიზანი მადისკრედიტირებელი ინფორმაციის შეგროვება და გავრცელებაა.

„სავარაუდოდ უკანონო და ფართომასშტაბიანი მიყურადება-თვალთვალი ქვეყანაში ტოტალური კონტროლის საფრთხეებს აჩენს. მას მნიშვნელოვანი ნეგატიური გავლენის მოხდენა შეუძლია ქვეყნის დემოკრატიული განვითარების პროცესის თითოეულ ეტაპზე, რაზეც, სამწუხაროდ, ინსტიტუციური ზედამხედველობა და კონტროლი არ ხორციელდება“, – აღნიშნულია დოკუმენტში.