თანამედროვე ყოფაში სტრესს ნებისმიერი ადამიანი ყოველდღიურად განიცდის. საიდან ჩნება და როგორ გავუმკლავდეთ მას, სწორედ ამ თემაზე საუბრობს ფსიქოლოგი ირმა კვაჭაძე.
დღევანდელ რეალობაში იმდენად მიჩვეულები ვართ, რომ სხვადასხვა გამოწვევასთან გვიწევს გამკლავება, რომ ხანდახან ყურადღების მიღმაც კი რჩება ის ფაქტორი, რომ ახლა ჩვენ დასტრესილები ვართ.
სტრესი ადამიანის ცხოვრების თანმდევი ნაწილია. „სტრესი“ გეოლოგიიდან აღებული ტერმინია და პირდაპირი მნიშვნელობით ზეწოლას ნიშნავს. ტერმინი 1936 წელს კანადელმა ფიზიოლოგმა ჰანს სელიემ ადაპტაციური სინდრომის აღწერისას შემოიღო. ის ამბობდა რომ არსებობს ადამიანის ფსიქიკაზე ზემოქმედების ფაქტორები, რომლებთანაც გამკლავების მექანიზმები შესაძლოა, არ გვქონეს. გარემოს ზემოქმედების აღსანიშნავად მოიყენა სიტყვა „სტრესი“.
სტრესი – ორგანიზმის ფიზიკური დაძაბულობის მდგომარეობაა, რომელიც ძლიერი გამაღიზიანებლის ზეგავლენით, როგორც ყოველდღიურ ცხოვრებაში, ისე სპეციფიკურ პირობებში ვითარდება.
ნებისმიერი გამოწვევა შესაძლოა, ერთი ტიპის ადამიანისთვის სტრესი იყოს, მეორისთვის – უბრალოდ გამოწვევა. ამის მიხედვით ადამიანების სტრესმედეგობას განსაზღვრავენ. ვისაც თავდაჯერების ღერძი მკაფიოდ არ აქვს გამოკვეთილი, უფრო მარტივად ექცევა სტრესის ქვეშ და მოწყვლადია.
სტრესს ფიზიკური და ემოციური გამოხატულება ახასიათებს. ხშირ შემთხვევაში ჩვენ მიჩვეულები ვართ, რომ სანამ ფიზიკური გამოვლინება არ გექნება სახეზე, მანამ ფსიქოლოგიურ დისკომფორტს არ ვაქცევთ ყურადღებას.
– როგორი შეიძლება იყოს სტრესის ფიზიოლოგიური გამოვლინება?
-ფიზიოლოგიური გამოვლინება შესაძლოა იყოს – სახის კანის სტრუქტურის ცვლილება, ძილის რეჟიმის დარღვევა, ხშირად კუჭ-ნაწლავის პრობლემები, სხეულებრივი დაძაბულობა, იმუნიტეტის დაქვეითება, სპაზმური შეგრძნებები, ზოგადი ენერგიის ნაკლებობა… ასევე სტრესის სიმპტომები შეიძლება იყოს ყურადღების გაფანტულობა, კრიტიკული აზროვნების დაქვეითება, პროდუქტიულობის დაქვეითება სამუშაო სივრცეში.
– ქცევებში როგორ გამოიხატება სტრესი?
– იცვლება სხვადასხვა ტიპის ჩვევა, მაგალითად კვების, თითქოს ყველაფერი გვეზარება.
– როგორი ფსიქოლოგიური გამოხატულება აქვს სტრესს?
-ფსიქოლოგიურად გამოიხატება შფოთვით უძილობით, გუნება განწყობის მუდმივი ცვლილებით, ემოციური შეგრძნებების რყევით, გაღიზიანების დონის მომატებით, რომელიც ხშირად გამოიხატება არაადეკვატურ კრიტიკაში, ზოგჯერ დაბალი თვითშეფასებაც სტრესის გამოძახილი არის ხოლმე.
სტრესის დაძლევის მექანიზმი შეიძლება იყოს როგორც ჩვენთვის ენერგიის გამომკლები, ასევე შეიძლება იყოს ენერგიის შემვსები.
სტრესის დროს ორგანიზმში ჰორმონი კორტიზოლი გამოიყოფა. კორტიზოლის და ადრენალინის სინთეზი ორგანიზმს ერთგვარად ფიტავს. იმიტომ, რომ ორგანიზმისთვის დესტრუქციული კოქტეილია. ამ დროს ქვეითდება იმუნური სისტემა, ბრძოლის უნარიანობა და საჭირო ხდება რეაბილიტაცია რომ სტრესი გადავლახოთ. არსებობს ასევე კორტიზოლის და ნორადრენალინის სინთეზი, ამ დროს მიღებული სტრესი არის პოზიტიური . მისი გადალახვა უფრო მეტ შემართებას და ჟინს გვმატებს და თვითშეფასებას გვიზრდის. აზარტის კოქტეილია. მისი გადალახვა აჯანსაღებს ნერვულ სისტემას. შესაბამისად, არსებობს პოზიტიური სტრესი, რომლის გადალახვითაც ვვითარდებით. განვითარება სტრესთან გამკლავებაა. თუ ჩვენ პოზიტიური სტრესები არ გვაქვს ცხოვრებაში ე.ი არ ვვითარდებით. ალგორითმი ამგვარია: რაღაც გამოწვევა დავისახე, სანამ გადავლახავდი სტრესული იყო, მაგრამ როცა უკვე გადავლახე თავდაჯერება ამ კუთხით გამეზარდა.
Loading ...
