მარიხუანა – უწყინარი გართობა თუ რეალური საფრთხე?

მარიხუანა, იგივე კანაბისი, კანაბინოიდების ჯგუფის ნარკოტიკია, რომელიც მცენარე კანაფის (Cannabis sativa, Cannabis indica) ფოთლების, ღეროების, ყვავილებისა და თესლისგან მიიღება. ეს მცენარე ასზე მეტ ფსიქოტროპულ (ადამიანის გუნება-განწყობილებაზე მოქმედ) ნივთიერებას შეიცავს, რომელთაგან ყველაზე მაღალი ფსიქოაქტიურობით D9-ტეტრაჰიდროკანაბინოლი (THC) გამოირჩევა.

მარიხუანა მსოფლიოში ყველაზე ფართოდ გავრცელებული ნარკოტიკია. მის პოპულარობაზე სახელწოდებათა სიმრავლეც მეტყველებს. მაგალითად, ინდოეთში ის ცნობილია ბანგის, განჯას და ხარასის, შუა აზიაში – ჰაშიშის, მაროკოში – კიფის, აფრიკაში – დაგას, მაკონგას და ჯამბას, მექსიკაში – მარიხუანას, საქართველოში – პლანის, ანაშას, ჰაშიშის და მარიხუანას სახელწოდებით.

კანაბისს კაცობრიობა უძველესი დროიდან იცნობს. თავდაპირველად მას უმთავრესად მუსლიმანურ ქვეყნებში მოიხმარდნენ, სადაც რელიგია ალკოჰოლით თრობას კრძალავდა, მერე კი მთელ მსოფლიოში გავრცელდა.

როგორ მოიხმარენ

მარიხუანას სხვადასხვა სახით მოიხმარენ – ეწევიან, ღეჭავენ, სვამენ მის ნახარშს (მანაგუას), ურევენ საკვებში – ორცხობილაში, ტკბილეულში, ჩაიში… ყველაზე პოპულარული მეთოდი მარიხუანას სიგარეტის მსგავსად სუფთა სახით ან თამბაქოსთან ერთად მოწევაა, თუმცა ზოგჯერ ჩილიმითაც ეწევიან.

როგორ მოქმედებს

როდესაც ადამიანი მარიხუანას ეწევა, კვამლი ზედა სასუნთქი გზებიდან ფილტვებში ხვდება. კვამლში არსებული ფსიქოტროპული ნივთიერებები ფილტვებიდან სისხლში გადადის, სისხლს კი ისინი ტვინსა და მთელ დანარჩენ ორგანიზმში მიაქვს. მოწევისას სისხლში კანაბინოიდების დონე პიკს დაახლოებით ათ წუთში აღწევს, მაგრამ ყველაზე მნიშნვნელოვანი ფსიქიკური და ფიზიკური ეფექტები დაახლოებით 20-30 წუთის შემდეგ დგება. მარიხუანათი თრობის ხარისხი მის დოზაზეა დამოკიდებული და, ჩვეულებრივ, 2-3 საათს გრძელდება.

მარიხუანას პერორალურად (ნაყენის სახით, საკვებთან, სასმელთან ერთად) მიღებისას მასში შემავალი ნივთიერებები ნაწლავების საშუალებით შეიწოვება და შედარებით ნელა – დაახლოებით ნახევარ ან ერთ საათში იწყებს მოქმედებას. ამ შემთხვევაში ეფექტი დაახლოებით 8 საათს გასტანს.

მარიხუანა და ტვინი

D9-ტეტრაჰიდროკანაბინოლი უდიდეს გავლენას ახდენს ტვინის უჯრედების ფუნქციობაზე. მარიხუანა მოქმედებს ტვინის იმ უბნებზე, რომლებიც პასუხს აგებს მეხსიერებაზე, შეგრძნებებზე, კოორდინაციაზე, განსჯის უნარზე და სხვა. ის იწვევს:

* აღქმისა და შეგრძნებების ცვლილებას, მაგალითად ფერების უფრო მკვეთრად აღქმას;

* უმიზეზო სიცილს;

* ეიფორიას;

* დროის შეგრძნების ცვლილებას;

* განწყობის ცვლილებას;

* მადის მომატებას;

* სხეულის მოძრაობის დარღვევას;

* ფიქრისა და პრობლემის გადაჭრის უნარის დაქვეითებას;

* მეხსიერების დაბინდვას.

თუმცა ზოგი რელაქსაციისა და ეიფორიის ნაცვლად შფოთვას, შიშს, პანიკას განიცდის. მსგავსი ეფექტები უფრო ხშირია კანავისის შედარებით დიდი დოზებით მიღების შემთხვევაში. დიდმა დოზებმა შესაძლოა გამოიწვიოს მწვავე ფსიქოზიც, რომელიც ვლინდება:

* ჰალუცინაციებით;

* ბოდვით;

* პიროვნული იდენტობის შეგრძნების დაკარგვით.

ეს მარიხუანას შედარებით სწრაფი ეფექტებია. ცნობილია სხვა ეფექტებიც, რომლებიც კანაბისის ხანგრძლივი მოხმარების შემთხვევაში თანდათანობით იჩენს თავს. მაგალითად, თუ ადამიანმა მარიხუანას მოხმარება მოზარდ ასაკში დაიწყო, გაუჭირდება სწავლა, საზოგადოდ, ახალი ინფორმაციის დამახსოვრება, მაგალითებისა და ამოცანების ამოხსნა, შეფერხდება მისი გონებრივი და ინტელექტუალური განვითარება.

მეცნიერები ჯერ კიდევ იკვლევენ, რამდენ ხანს გრძელდება მარიხუანას ეს გავლენა და არის თუ არა ზემოთ აღწერილი ცვლილებები პერმანენტული. მაგალითად, ახალ ზელანდიაში ჩატარებულმა ერთ-ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ მას, ვინც მარიხუანას მოხმარება თინეიჯერობის ასაკში დაიწყო, ინტელექტის კოეფიციენტი (IQ) დაახლოებით 8 პუნქტით ჰქონდა დაქვეითებული. აღსანიშნავია, რომ ამ ადამიანებმა მარიხუანას მოხმარების შეწყვეტის შემდეგაც ვეღარ მოახერხეს დაკარგული მენტალური ფუნქციების სრულად აღდგენა.

გააგრძელეთ კითხვა